Niets van de opdrachtgever? Zelfstandigen regelen kerstpakket zelf wel

Een kroeg in Utrecht. Maandagavond 20.00 uur. Een mannetje of vijftig aanwezig, allemaal met een kerstpakket onder de arm die ze in een hoek van het café zetten. ,,We zijn hier met allemaal verdrietige zzp’ers die keihard werken, die hun eigen btw- en belastingaangifte moeten doen, die elke maand hun opdrachtgevers achter de broek aanzitten om facturen te betalen. En wat krijg je terug? Geen kerstpakket.” Oscar Kocken (36) en Judit Grotenhuis (ook 36) bedachten zo'n tien jaar geleden al de ‘kerstpakketservice’ om daar verandering in te brengen.

Vragenlijst

Het idee? Zelfstandig ondernemers maken een kerstpakket voor elkaar. Zzp’ers die graag willen meedoen, melden zich aan, krijgen een zeer uitgebreide vragenlijst en vullen die in. Vervolgens word je door Kocken en Grotenhuis gekoppeld aan een andere ondernemer voor wie jij een kerstpakket gaat maken op basis van de vragenlijst. Budget? 15 euro. Grotenhuis in het AD: ,,We vonden onszelf heel zielig. We dachten: als wij die behoefte hebben, dan hebben anderen die ook. Van het een kwam het ander, het is hartverwarmend om te zien op zo'n avond. De grote berg cadeaus, het zoeken naar de persoon voor wie jij een pakket hebt, het ontmoeten van gelijkgestemden.”

Loondienst

Uit het Arbeidsmarkt GedragsOnderzoek dat de Intelligence Group ieder kwartaal uitvoert onder ruim 2500 mensen, blijkt dat iets meer dan de helft van de zelfstandigen (53 procent) wel een kerstpakket zou willen krijgen. Vorig jaar telde Nederland 1,1 miljoen zzp’ers, berekende het CBS. Een deel (39 procent) heeft geluk, en krijgt al een kerstpakket. Maar dat is nog niets vergeleken met mensen die voor een baas werken: 82 procent van de mensen in loondienst krijgt een kerstpakket. Aan de kerstpakketservice doen jaarlijks zo’n vijftig mensen mee, jong, oud, veel creatieven, maar eigenlijk mensen in alle sectoren. ,,We hebben een wisselende groep mensen. Een vaste kern die ieder jaar meedoet, maar ook mensen die in- en uitvliegen", vertelt Grotenhuis.

Kerstpakketservice

Ik, auteur van dit artikel én zzp’er, ben nu bijna vijf jaar ondernemer en al jaren zonder pakket. Dit jaar dacht ik: daar gaan we iets aan doen. ‘Dan koop je toch een kerstpakket voor jezelf?’, zei iemand tegen me, die het probleem niet zo zag. Dat is toch anders, vond ik. Het verrassingselement en het uitpakken, dat maakt voor mij een kerstpakket leuk. Na een zoektocht op internet kwam ik uit bij de kerstpakketservice van Kocken en Grotenhuis. Ik meldde me aan. Half november. Dat was te laat, zo bleek al snel. ‘De lijsten zijn al lang en breed ingevuld en de matches gemaakt. Eigenlijk ben je te laat', was het antwoord. Maar, ik had geluk: er kon nog het een en ander worden geschoven en ik kon tóch deelnemen.

Twee dagen kreeg ik voor de vragenlijst. Wat ben ik, wat doe ik? Waar ben ik trots op? Wat gaat er steeds mis? Wat ik vind van het nieuwe btw-identificatienummer - iets dat de gemoederen in zzp-land het afgelopen jaar heeft beziggehouden - en wat mijn guilty pleasures zijn. Het vraagt om de nodige zelfreflectie over het afgelopen jaar en over jezelf. ,,Er zijn mensen elk jaar heel blij met die lijst", vertelt Grotenhuis. ,,Het geeft waardevolle inzichten zo aan het eind van het jaar. Waar sta je nu en wat wil je het volgende jaar bereiken?”

Goed en slecht jaar

De vraag ‘In vergelijking met andere jaren is 2019..’ wordt wisselend ingevuld door de ondernemers, vertellen Kocken en Grotenhuis bij de opening van de uitruilavond. Kocken lacht: ,,De helft had een rotjaar, bij de andere helft ging het beter. We hebben mensen met een goed jaar gekoppeld aan mensen met een slecht jaar. Dan kunnen ze nog een beetje van elkaar leren.” Er wordt gelachen in het Utrechtse café. Ik heb inmiddels Robin Keeris (42) en Nicolette de Gooijer (54) gevonden, ik maakte een kerstpakket voor Robin, Nicolette maakte een pakket voor mij, en Robin een pakket voor Nicolette.

Kerstpakket maken

Robin - mede-oprichter van adviesbureau People like us - schreef in haar lijst dat het steeds mis gaat ‘om op tijd naar huis te gaan’, ik maakte een pakket voor een avond op de bank, zodat ze sowieso op tijd thuis zou zijn. En het hoofd van Trump als stressbal, die kun je fijnknijpen zo hard als je wil. ‘Trump afgezet’ was namelijk haar antwoord op de vraag ‘als ik nepnieuws mocht verzinnen, dan ..’. Van Nicolette kreeg ik een notitieblok ‘om mijn eerste boek te schrijven’, amandelen en chocola ‘omdat er nou eenmaal iets lekkers in een kerstpakket thuishoort’, een boekenlegger en een pluchen hartje - gemaakt door haar zus - omdat ik pas getrouwd ben.

Keeris: ,,Toen ik in loondienst werkte, keek ik altijd enorm uit naar mijn kerstpakket. Mijn vriend heeft er niets mee. Die laat het zo een maand op kantoor staan, ik pak het altijd uit. Toen ik dit hoorde via een vriendin dacht ik meteen: dit is iets voor mij!” Voor Nicolette is de uitruilavond bovendien een goede gelegenheid om andere zzp'ers te leren kennen. Ze leert met haar bedrijf Schoolstudio hoe kinderen en leerkrachten media beter in kunnen zetten in het basisonderwijs en daar komt ze weinig ondernemers tegen. ,,Ik ontmoet hier mensen die ik anders niet zo snel tegen zou komen", zegt ze. Keeris knikt instemmend.

Uitruilavond

Of er meer soortgelijke initiatieven zijn? Grotenhuis heeft het nog niet vaak gehoord. ,,Gek eigenlijk. Want het ligt zo voor de hand.” In Zwolle is wel een groep ondernemers die de actie ‘Zelfstandig zonder Pakket’ organiseren. Je maakt een pakket, levert het in en ontvangt een ander kerstpakket terug. Zonder vragenlijst, zonder vastgesteld budget. Je betaalt wel verzendkosten om het pakket aan huis te laten bezorgen. Bezorgen? Ja, want ondernemers zijn al druk genoeg, aldus de pagina van de Zwolse ondernemers.

Ook de kerstpakketservice was eerst anoniem en zonder kerstborrel, vertelt Grotenhuis. ,,Dat was best lastig. Dan stuurde je een pakket naar een ‘zelfstandige zonder kerstpakket met schoenmaat 46. Dat was niet handig: want als je niet thuis was, hoe moest je je dan identificeren om dat pakket ergens anders op te halen?” Een uitruilavond was de oplossing. ,,En eigenlijk is dat het allerleukste. Dat je iets voor iemand maakt, maar ook iemand ontmoet. Dat is waar het over gaat.”