Tozo-ergernis onder zzp’ers is niet weg door versoepelingen

Natuurlijk is er ook onder zzp’ers opluchting over de nieuwe versoepelingen die het kabinet Rutte-IV op dinsdag afkondigde, maar de scepsis en pijn zit diep bij veel zelfstandigen. Door de rijkelijke NOW-steun waarmee vast personeel in dienst kon worden gehouden, waren flexwerkers de eersten die de laan uit werden gestuurd tijdens de coronacrisis. De regelingen die speciaal op zelfstandigen van toepassing waren (Tozo en Tonk), bleken extreem hoge drempels te hebben en bovendien met de grootst mogelijke willekeur te worden uitgevoerd door gemeenten. Op de koop toe keerde een van de belangrijkste regelingen (de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers, kortweg Tozo) niet terug tijdens de meest recente lockdown. In plaats daarvan moesten zzp’ers aankloppen voor de versoepelde Bijzondere Bijstand voor Zelfstandigen (Bbz). Veel ondernemers vonden dat een belediging.

‘Versoepeling komt veel te laat voor zelfstandigen’

Logisch dus dat belangenorganisaties gematigd enthousiast klinken over de huidige versoepelingen. ,,Hopelijk is Tozo nu niet meer nodig, maar er moet sowieso een plan worden ontwikkeld waarbij alle werkenden wendbaar en weerbaar zijn in deze grillige economie”, zegt Roos Wouters, oprichter van de Werkvereniging. Deze organisatie ‘voor de gedeelde belangen van alle werkenden op onze flexibiliserende arbeidsmarkt’ vindt dat de tweedeling tussen vast en flexibel werk alleen maar is vergroot door de oneerlijk verdeelde coronasteun.

,,Enerzijds zijn de huidige versoepelingen goed nieuws, maar anderzijds komt dit voor veel ondernemers gewoon echt te laat”, klinkt het desgevraagd uit de mond van Cristel van de Ven. De voorzitter van Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) schreef een paar weken geleden nog samen met Margreet Drijvers van Platform Zelfstandig Ondernemers (PZO) een open brief waarin het kabinet werd opgeroepen om (zelfstandig) ondernemers weer te laten ondernemen. VZN en PZO zien dat zelfstandigen ,,niet kunnen overleven met een vereenvoudigde Bbz op bijstandsniveau terwijl alle lasten gewoon doorlopen omdat ze vaak geen aanspraak kunnen maken op de TVL-regeling.”

VVD en D66 stellen Kamervragen over Tozo

De kritiek en alternatieve oplossingen van organisaties als VZN en de Werkvereniging worden gehoord in politiek Den Haag. Kamerleden van VVD en D66 stelden eerder deze maand schriftelijke vragen aan CDA-minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Het onderwerp: de problemen bij de uitvoering van de steunmaatregelen voor zelfstandig ondernemers. Gemeenten gaan anders om met de ondersteuning van zzp’ers dan het kabinet beoogt, zo stellen de vier Kamerleden Thierry Aartsen, Judith Tielen (beiden VVD), Marijke van Beukering en Romke de Jong (beiden D66) in hun gezamenlijk ingediende Kamervragen.

,,Herkent u de signalen van veel zelfstandigen dat zij geconfronteerd worden met een vermogens- of levensvatbaarheidstoets bij de aanvraag van steun?” vragen zij aan minister Van Gennip. ,,Wat vindt u ervan dat – ondanks de eerdere uitspraak van het kabinet dat ‘gemeenten alleen informatie kunnen uitvragen die relevant is voor de beoordeling van de aanvraag’ – gemeenten klaarblijkelijk toch vragen stellen over het vermogen van zelfstandigen? Kunt u zich voorstellen dat dit voor zelfstandigen een belemmering is om steun aan te vragen? Bent u bereid ervoor te zorgen dat gemeenten de instructies met betrekking tot steun voor zelfstandigen beter opvolgen?” En zo gaat het nog even door.

De vier Kamerleden van VVD en D66 hebben de minister ook gevraagd naar concrete cijfers over zzp’ers die interen op hun financiële reserves, die zich laten omscholen of kiezen voor een baan in loondienst. Ook stellen ze voor de Tozo te herintroduceren. Het cynisme van veel zelfstandigen klinkt goed door in de Kamervragen: ,,Kunt u zich voorstellen dat zelfstandigen zich door de overheid niet serieus genomen voelen omdat voor velen een eventuele tegemoetkoming tot maximaal bijstandsniveau niet in verhouding staat tot hun verlies van inkomen door corona?”

‘Oneerlijke coronasteun vergroot tweedeling tussen vast en flexibel werk’

,,Die Kamervragen hadden van ons nog wel wat scherper gemogen, maar het is sowieso goed dat coalitiepartijen dit aankaarten”, aldus Wouters. Haar Werkverenging zet ook grover geschut in om het falen van de Tozo en meer in het algemeen de ongelijke behandeling door de overheid van werkenden in deze coronacrisis aan te kaarten: een rechtszaak. Via crowdfunding is 25.000 euro opgehaald om de Staat aan te klagen. Wouters: ,,Zelfstandigen die worden getroffen door de coronacrisis krijgen hun inkomen aangevuld tot maximaal bijstandsniveau. Via de NOW-regeling wordt voor werknemers het inkomen gegarandeerd tot drie keer modaal. Dat vindt de Werkvereniging onrechtvaardig omdat de coronacrisis geen ondernemersrisico is en de noodsteun van ons aller belastinggeld wordt betaald.”

VZN en Werkvereniging willen allebei coronasteun kritisch evalueren

Of het nu gaat om een rechtszaak of Kamervragen van coalitiepartijen, volgens zowel VZN als de Werkvereniging doen de huidige versoepelingen (waardoor veel ondernemers weer aan het werk kunnen) niets af aan het belang om het onderwerp van de karige Tozo te agenderen. ,,Veel steunmaatregelingen zijn niet aangekomen bij de ondernemers voor wie ze waren bedoeld”, stelt VZN-voorzitter Van de Ven. ,,Er moet dus echt een heel goede evaluatie worden gemaakt. Laten we hopen dat dit echt de allerlaatste keer is geweest dat ondernemers door een lockdown hun beroep niet mochten uitoefenen. Nu de lockdown voorbij is zitten we feitelijk al in de evaluatiefase voor wat betreft de coronasteunpakketten. En is het vooral heel belangrijk om te kijken wat zelfstandigen nu nodig hebben om te herstellen: hoe zorgen we ervoor dat ze van hun schulden afkomen en dat ze hun bedrijven weer kunnen opstarten? Dat heeft nu prioriteit.”

Ook Wouters (Werkvereniging) vindt het fijn dat veel zelfstandigen weer aan de slag kunnen, maar ze waarschuwt wel voor de grote achterstand die veel zzp’ers hebben opgelopen door de schulden die ze moesten maken door de oneerlijke verdeling van de coronasteun. ,,Door een bodemprocedure aan te spannen hopen we dat de polarisatie in coronabeleid kritisch tegen het licht wordt gehouden”, aldus Wouters. ,,Wel schrok ik er een beetje van dat andere zzp-organisaties niet wilden meedoen aan de rechtszaak omdat ze niet geassocieerd wilden worden met de ‘zielige zzp’ers’. Terwijl dat helemaal niet ons uitgangspunt is. Wij haken in op het feit dat iedereen wordt geacht om solidair te zijn, maar dat het beleid niet solidair is voor iedereen.”