De oorlog in Oekraïne heeft desastreuze gevolgen. De militaire verliezen zijn groot, maar de economie heeft ook klap op klap gekregen. Dat merken we zelfs in Nederland. Bij kassenbouwer Hortilife uit Deventer bijvoorbeeld. Daar is het het gesprek van de dag.
Nauwelijks een voorstelling van maken
,,Die mensen zijn in oorlog. Je kunt je daar nauwelijks een voorstelling van maken’’, zegt projectontwikkelaar Martis van Splunter in het AD. Hij slikt zijn woorden over wat hij van de oorlog vindt in. ,,Want daar heeft niemand wat aan.’’ Maar hij kent Rusland als geen ander.
Van Splunter spreekt de taal vloeiend. Voor de oorlog bouwde zijn bedrijf hectares aan kassen voor groenteteelt, veelal in Rusland en Oekraïne. Maar plotsklaps ziet de wereld er totaal anders uit. De handel viel stil. Oekraïense werknemers moesten vertrekken. Naar het front soms, waar het verkeerd af kan lopen.
Blijven helpen
Geen goed idee dus om door te gaan in dit stukje Oost-Europa, zou je zeggen. Maar zo zit Van Splunter niet in elkaar. Oekraïne heeft kassen nodig. ,,We hebben allemaal bestaande relaties daar. Die wil je blijven helpen. Juist nu. Je kunt gewoon niet stoppen.’’ Als het aan hem ligt, worden het zelfs meer klanten. Zeker omdat de nodige hectares aan kassen zijn verwoest. Hij toont een filmpje van een kapotgeschoten, zwartgeblakerd geraamte. ,,Kassen zijn gewoon targets voor de Russen.’’
Lees ook: Dit Zeeuwse restaurant heeft goud in handen met Oekraïens personeel
Hoe je Oekraïne helpt? Niet alleen door meer, kleinere hightechkassen van glas neerzetten, maar ook eenvoudige kassen gemaakt met foliedak. ,,Deze tunnels kunnen we zo verzwaren dat ze in de winter tegen een laag van 70 kilo sneeuw per vierkante meter kunnen. Je kunt ze lokaal repareren. Dat kan niet met glas. Dat is direct stuk.’’
Voedselzekerheid is essentieel
,,Als je van die hightechkassen neerzet, is iedereen steeds van de leg. Zeker als er geen elektriciteit is, en dat is nu het geval. Er zijn regelmatig black-outs.’’ Consequentie is wel dat er in foliekassen minder geproduceerd kan worden. Van Splunter vindt dat op dit moment niet zo belangrijk. Voedselzekerheid is volgens hem essentieel.
Als het gaat om voedsel, kan Rik Klein, mede-eigenaar van Fairplant uit Emmeloord, daarover meepraten. Na de annexatie van de Krim door Rusland in 2014 zag zijn bedrijf de verkoop aan Oekraïne sterk verminderen. Juist daar kwam veel uitgangsmateriaal voor de fruitteelt terecht. In 2023 zijn de leveringen weer op gang gekomen.
300.000 planten en bomen zijn die kant opgegaan, vertelt Klein. ,,Dat vond ik bijzonder. Op televisie zien we allemaal leed en verdriet. Maar de economie groeit weer. Daar willen wij graag bij helpen. We zien dat als een sociale verplichting. Zij verdienen een goede basis voor een gezonde voedselketen.’’
De acties van Hortilife en Fairplant staan niet op zichzelf. Handel tussen Oekraïne en Nederland staat volop in de spotlights, blijkt ook deze week. De Oekraïense viceminister voor Economie Nadiya Bigun bracht een bezoek aan Overijssel. Mede dankzij Oost NL, de regionale ontwikkelingsmaatschappij, kwam dit vrij unieke bezoek tot stand. Doel is om (meer) bedrijven zover te krijgen om te investeren in Oekraïne. Het Rijk en de Europese Unie gaan samenwerkingen stimuleren met subsidies.
Lees ook: Meer dan de helft van Oekraïense vluchtelingen werkt in loondienst
,,Nederland is voor Oekraïne altijd een interessant land geweest. Nog voor de oorlog hadden wij meer dan 300 bedrijven uit Nederland in Oekraïne’’, legt projectmanager Katja Bassova, zelf van oorsprong Oekraïense, uit. Nu gaat het vooral over militaire steun. Nederland is een vrij grote donor. Maar er is dus meer.
Mensen aan het werk krijgen
,,Het is echt belangrijk om verder te gaan met het ondersteunen van het bedrijfsleven’’, zegt Bassova. ,,Mensen moeten toch aan het werk, waarna bedrijven belasting kunnen betalen. Die belastingen gaan dan terug in het budget van het land, waardoor het land ook in oorlogstijd blijft draaien.’’
Sinds de oorlog heeft het land de blik meer op het Westen gericht, en andersom wordt ook meer economische toenadering gezocht. Niet gek, want volgens Bassova kun je de nodige overeenkomsten ontdekken. Denk bijvoorbeeld aan de grootschalige voedselproductie, waar de landen om bekend staan.
Er wonen zo’n 40 miljoen mensen in Oekraïne. Die moeten allemaal wel eten
Katja Bassova Projectmanager bij Oost NL
Door al die bombardementen, mijnen en grondgevechten is voedselproductie in sommige delen lastig. ,,Een vrij groot gebied is nu bezet door het Russische leger, waardoor Oekraïne minder velden heeft. Maar er wonen zo’n 40 miljoen mensen. Die moeten allemaal wel toegang tot voedsel blijven houden’’, vervolgt Bassova.
Plantaardige vleesvervangers
Kassenbouw is dus een optie. Maar Oekraïne kijkt verder, blijkt deze week. ,,Ze moeten ook creatief zijn én creatief worden. Ze moeten verschillende methodes toepassen om de voedselsector te blijven ontwikkelen’’, vertelt Bassova. Er is volgens haar onder andere volop interesse in plantaardige vleesvervangers.
Energie is een ander belangrijk thema voor de Oekraïners. De Russen beschadigen voortdurend de infrastructuur én centrales, waardoor stroomuitval op sommige plekken gebruikelijk is. Nederlandse bedrijven kunnen volgens Oost NL helpen met het zoeken naar alternatieven.
Startkapitaal nodig
Van Splunter wacht af. Zonder overheidssteun van Oekraïne of Nederland is iets als kassenbouw volgens hem niet mogelijk. Startkapitaal hebben mensen vaak niet. Investeerders zijn huiverig, stelt hij. En zijn bedrijf gaat de kassen niet gratis neerzetten, hoe erg ze ook begaan zijn met de oorlog.
,,Het gaat heel langzaam. Maar ik bespeur bij Oekraïne dat ze vooruit willen. Ik hoop dat we binnen paar maanden groen licht krijgen. Dat is hard nodig.’’
