Familiebedrijf, maar je kinderen willen je niet opvolgen: is dat erg en wat zijn de alternatieven?

Sinds 1996 ondersteunt Marktlink ondernemers in bedrijfsovernames en -fusies op basis van diepgaande kennis van de markt en een persoonlijke benadering. Partner Tim van der Meer studeerde Bedrijfskunde aan de Business Universiteit Nyenrode en trad in 2002 in dienst bij Marktlink. Als respectievelijk consultant, manager, partner en kantoorleider van de vestiging Amsterdam is Van der Meer inmiddels betrokken geweest bij vele tientallen aan- en verkooptransacties. Ziet hij vaak dat kinderen van ondernemers die hun bedrijf willen verkopen, voor een andere loopbaan kiezen?

,,Ja dat zien we vaker en heeft demografische redenen'', begint Van der Meer. ,,Ondernemers verkopen enerzijds vaak op jongere leeftijd hun bedrijf en krijgen anderzijds vaak op latere leeftijd kinderen. Bij een verkoopwens van een ondernemer zie je dus vaker al een mismatch op basis van leeftijd van de kinderen. Daarnaast is het opleidingsniveau in de afgelopen tientallen jaren gestegen. Kinderen hebben daardoor een breder beeld van de wereld en de arbeidsmarkt. Opvolging van het familiebedrijf is dan minder vaak de eerste optie voor de kinderen.''

Laten we eerlijk zijn, verjaardagen zijn toch ook gezelliger als het niet alleen over de zaak hoeft te gaan?

Waar de toekomst ligt voor een gezonde economie en gelukkige families

Opvolging binnen de familie sterft daarmee volgens Van der Meer langzaam uit. Ziet Marktlink dat als een probleem of heeft het juist voordelen om je bedrijf niet aan je kinderen te verkopen? ,,Ik denk dat dit een heel goede ontwikkeling is voor zowel bedrijven als voor families. Voor bedrijven aan de ene kant is het zo dat de beste leider niet per se zoon of dochterlief hoeft te zijn. Een rationeel en breed zoekproces leidt tot de beste opvolger die het bedrijf naar de volgende fase kan brengen. En binnen de geledingen van families is een verkoopopbrengst van het bedrijf makkelijker te verdelen dan een bedrijf zelf, wat een hoop scheve gezichten of zelfs ruzies en rechtszaken in de toekomst kan voorkomen.''

'Je kinderen hun eigen dromen laten najagen zonder de erfenis en de druk van het familiebedrijf' is vaak de reden waarom ondernemers bij Marktlink aankloppen, vertelt Van der Meer. ,,En laten we eerlijk zijn, verjaardagen zijn toch ook gezelliger als het niet alleen over de zaak hoeft te gaan?''

Lees ook: Bouwbedrijf Heijmans is 100 jaar: groot geworden dankzij nog grotere families

Advies voor ondernemers als Malipaard: toch de kinderen overhalen of juist niet? En wat zijn de slimste alternatieven? ,,Gerrit heeft een goede zet gedaan om zijn kinderen niet op te zadelen met de druk van een familiebedrijf. Wellicht kan hij ze coachen met zijn kennis en ervaring bij het opzetten van een ander mooi bedrijf. Ondernemende families in plaats van familieondernemingen. Dat is waar de toekomst ligt voor een gezonde economie en gelukkige families.''

Een succesvolle én harmonieuze opvolging binnen een familiebedrijf

Esther Reinders helpt familiebedrijven bij een succesvolle én harmonieuze bedrijfsopvolging. Ze zet als coach de opvolger(s) centraal en begeleidt de familie om open met elkaar te communiceren. Ook is zij auteur van het boek Familiezaken zonder ruzie. Aan haar de vraag of waar Gerrit Malipaard mee te maken heeft gekregen vaker voorkomt. ,,Ik coach opvolgers, dus ik heb in mijn werk altijd te maken met situaties waarin er dus opvolging is. Maar voor mijn boek heb ik meer onderzoek gedaan. Zo weet ik dat er twee trends zijn die elkaar tegenwerken, namelijk de wens om eerder te stoppen met werken én de trend om op latere leeftijd kinderen te krijgen. Dan krijg je de situatie dat de kinderen simpelweg nog te jong zijn om over te kunnen nemen.''

De manier waarop de ondernemer uit Maassluis een opvolger zoekt, vind de opvolgerscoach voor familiebedrijven prima. ,,Wat ik in elk geval kan waarderen is dat hij duidelijk is en een keuze maakt. Ik tref vaak situaties waarin dat nog niet of erg laat gebeurt, met alle gevolgen van dien. Overigens weet ik wel dat het voor ondernemers van de tweede generatie of verder heel lastig kan zijn ervoor te kiezen het bedrijf aan niet-familie over te doen. Dat gaat vaak gepaard met een schuldgevoel naar de voorouder(s). Als eerste generatie-ondernemer heb je daar in elk geval geen last van.''

Mensen hebben snel een oordeel klaar. Echter, hoe jammer is het een beslissing over je toekomst te laten afhangen van het oordeel van anderen?

‘Het zoontje-van-de-baas-effect’

Heeft Reinders advies voor ondernemers als Gerrit Malipaard? ,,Weet zeker wat de kinderen willen! Ik lees dat Gerrit het de kinderen eigenlijk niet wil aandoen en dat hoor ik overdragers vaker zeggen. Als ik dat hoor, vraag ik altijd waarom een overdrager eigenlijk denkt dat hij de kinderen er iets mee aandoet. Wat heeft hij zelf als zwaar en vervelend ervaren? Door daarover te vertellen, kunnen de kinderen er zelf over oordelen en ervan leren. Daarbij begrijp ik ook dat opvolgers het nooit goed kunnen doen, volgens Gerrit. ‘Het zoontje-van-de-baas-effect’ noem ik dat ook wel. Ja, anderen kunnen er iets van vinden. Mensen hebben snel een oordeel klaar. Echter, hoe jammer is het een beslissing over je toekomst te laten afhangen van het oordeel van anderen?''

Gerrit Malipaard wil naar een commissarisrol. Is dat verstandig volgens Reinders? ,,Over of Gerrit moet loslaten of nog langer moet blijven, kan ik niet veel zeggen. Als er een opvolger is, dan is het altijd goed dat de vorige generatie voldoende vertrouwen heeft en toont in de nieuwe generatie. Loslaten is daar een onderdeel van, maar hoe snel dat moet bij een externe opvolger kan ik niet zeggen.''

Lees ook: Gerrit zoekt opvolger voor zijn miljoenenbedrijf: 'Snap dat mijn kinderen andere ambities hebben'