Terwijl Europa worstelt met handelsspanningen en problemen in de toeleveringsketen, blijkt Afrika een onverwacht alternatief voor Nederlandse ondernemers. Recente cijfers tonen een groei van vijftien procent in Nederlandse export naar het continent. Een van de pioniers is het echtpaar Van der Wal, dat dertien jaar geleden als 24- en 25-jarige zonder veel ervaring een productiebedrijf startte in Ethiopië. Hun Crown Packaging werd marktleider en transformeerde een hele sector. Hun tweede bedrijf, Guzo Coffee, gaat nog verder door Ethiopische koffie niet alleen te telen, maar ook te branden en verpakken in het land zelf.
„We zien het als een stukje zegen en roeping om dit te doen. In Ethiopië, een land waar mensen met vijftig cent per dag moeten overleven en toch positief blijven, voel je verantwoordelijkheid. Daar willen we iets aan toevoegen, een verschil maken. Soms krijgen bepaalde dingen op een heel bijzondere manier vleugels. Noem het geluk of zegen, maar het gaat niet vanzelf”, zegt Baukje.
Lees ook: Grenzeloos Ondernemen in Kenia: kansen en uitdagingen in de ‘Silicon Savanna’
De vonk: van vrijwilligerswerk naar een levensveranderende beslissing
Het avontuur begon onschuldig met een vrijwilligersproject in Oeganda. Baukje lacht als ze terugdenkt aan hun naïeve gedachte dat ze Afrika na één keer wel gezien hadden. „Dat blijken achteraf gevaarlijke uitspraken te zijn geweest.” Die eerste kennismaking liet het stel niet los. Ze besloten een jaar door Afrika te reizen om te ontdekken waar hun toekomst lag.
wat is onze roeping? Hoe kunnen wij iets toevoegen en goed nieuws brengen in deze wereld?
Baukje van der Wal
„We proberen ons leven samen met God te leven en waren echt gaan kijken: wat is onze roeping? Hoe kunnen wij iets toevoegen en goed nieuws brengen in deze wereld?” vertelt Baukje over die bewuste zoektocht. Die bracht hen uiteindelijk naar Ethiopië, een land waar ze van tevoren nauwelijks over hadden nagedacht.
Baukje bekent dat zij voorheen alleen het stereotype beeld had van kale vlaktes, hongerbuikjes en ellende van televisie. De werkelijkheid bleek compleet anders: een land met enorm potentieel en een prachtige cultuur. Het was een toevallige ontmoeting met eigenaren van een zuivelfabriek die de basis legde voor hun eerste onderneming. Tijdens een gesprek gaven zij de gouden tip: als jullie iets willen starten in Ethiopië, denk dan eens na over verpakkingen. Ze ontdekten dat alle yoghurtbekers werden geïmporteerd. Gerard begreep meteen de problematiek: import betekent geld dat het land uitgaat, terwijl er al weinig geld is. Hun oplossing was even simpel als effectief: verpakkingen lokaal produceren voor zuivelfabrieken. Crown Packaging was geboren.
Sinterklaascadeaus en de realiteit van ondernemen in Afrika
De start verliep verre van soepel. Als jonge ondernemers zonder ervaring in zowel productie als Afrika moesten ze investeerders vinden, machines regelen en een bedrijf opbouwen in een land met een totaal andere bedrijfscultuur. „5 december kregen we onze machines binnen. Een mooi Sinterklaascadeau! Maar het moest ook echt binnen een paar weken draaien. Want in januari moesten we al geld verdienen, anders waren we alweer failliet. Er lag een flinke druk op onze schouders.”
Ik heb drie keer een burn-out gehad in de eerste jaren
Gerard van der Wal
Die druk was niet alleen financieel. Ook persoonlijk eiste het ondernemerschap zijn tol. Baukje herinnert zich dat ze in het begin alleen maar aan het werk waren. Op een gegeven moment realiseerden ze zich: we leven hier nu ook. Ze moesten bewust tijd maken voor sociale contacten en ontspanning. Het gebrek aan balans wreekte zich. „Ik heb drie keer een burn-out gehad in de eerste jaren”, bekent Gerard openhartig. „We kwamen daar met een doel, maar dat kan soms ook het enige doel worden. En dan loop je vast.”
Dertien jaar later is Crown Packaging marktleider en heeft het de markt compleet getransformeerd. Gerard vertelt met zichtbare trots dat wat eerst honderd procent import was, nu nog maar ongeveer tien procent is. Het bedrijf biedt werk aan ruim zeventig mensen en heeft zelfs concurrenten gekregen, een teken dat de markt gezond is.
Het succes van Crown smaakte naar meer. Zes jaar geleden verhuisde het gezin terug naar Nederland, maar hun ondernemershart bleef in Ethiopië. Ze begonnen Guzo Coffee, een bedrijf dat een revolutionaire stap zet in de koffieketen. Baukje legt uit dat ze met Crown Packaging mensen aan het werk hebben gezet door import te vervangen, terwijl ze het bij Guzo Coffee omdraaien: ze exporteren koffie, maar doen eerst het hele productieproces in Ethiopië.
De Nederlandse agronoom die de potentie van Ethiopië in perspectief zette
Een Nederlandse vriend, agronoom van beroep, vertelde Gerard en Baukje ooit iets dat hen nog altijd bijstaat. Ethiopië zou in principe voor heel Afrika eten kunnen verbouwen. De potentie is enorm: het klimaat is gunstig, je kunt het hele jaar door oogsten, er is voldoende water, alleen zit het vaak diep onder de grond. Maar in de praktijk kan het land zijn eigen bevolking nog niet eens voeden. Het gaat niet om de mogelijkheden, het gaat om implementatie en investering. Gerard waarschuwt wel voor een te snelle overname van het Nederlandse grootschalige landbouwmodel met grote machines en veel kunstmest. „Ik denk dat we de kennis in huis hebben om dat op hele andere manieren te doen.”
Van Ethiopische tango’s tot praktische ondernemerslessen
Gerard omschrijft de economische ontwikkeling van Ethiopië als een tango: drie stappen vooruit, twee achteruit, en dan weer drie vooruit. Die dans heeft de laatste jaren meer achteruitstappen gekend. Tijdens hun recentste bezoek zagen ze hoe een vrouw in tranen uitbarstte toen haar naar haar toekomstplannen werd gevraagd. Ze verdient vijftig cent per dag en kon geen dromen meer bedenken voor de toekomst.
Toch blijft er veel positiviteit. Hun werknemers zijn ongelooflijk loyaal, veel werken er al vanaf het begin. Gerard lacht om een stereotype vraag die hij vaak krijgt: of ze hun medewerkers na salarisbetaling een week niet zien. „We hebben het in dertien jaar nog niet één keer meegemaakt dat er ook maar één iemand niet opdaagde na de salarisbetaling.”
Het duurt altijd langer en het kost altijd meer. En het brengt altijd iets minder op
Gerard van der Wal
Voor Nederlandse ondernemers die geïnteresseerd zijn in Afrika heeft het stel concrete adviezen. Neem contact op met de Nederlandse ambassade als uitgangspunt. Sluit je aan bij de Ethiopian Netherlands Business Association (ENLBA), een netwerk van zo’n negentig Nederlandse bedrijven. En vooral: budgetteer ruim. „Het duurt altijd langer en het kost altijd meer. En het brengt altijd iets minder op”, waarschuwt Gerard uit ervaring.
Hun droom is ambitieus maar realistisch: van de huidige tachtig medewerkers naar achthonderd maken. Baukje benadrukt dat omzet niet het doel is, maar een middel. Commercieel succes is wel noodzakelijk om impact te kunnen maken. „Drink onze koffie en je helpt al”, concludeert zij eenvoudig. Het verhaal toont aan dat internationaal ondernemen niet alleen gaat om winst maken in het buitenland. Het kan ook gaan om waarde creëren op plekken waar dat het hardst nodig is. Met lef, doorzettingsvermogen en een open blik ontstaat er iets dat groter is dan jezelf.
Over Grenzeloos Ondernemen
Grenzeloos Ondernemen is dé wereldwijde podcast over internationaal ondernemen en zakendoen in het buitenland. Van startup tot multinational, van broodjeszaak tot tech-company en van Kaapstad tot Bogotá. Presentator Folkert Tempelman praat in de podcast met Nederlandse ondernemers die zakendoen in het buitenland. Je hoort wat ze daar doen, hoe ze succesvol internationaal ondernemen en ze geven praktische business tips over hun land en stad. Er zijn podcast afleveringen van Grenzeloos Ondernemen vanuit de USA, Azië, Zuid-Amerika en heel Europa.
Abonneer je gratis op Grenzeloos Ondernemen en luister alle afleveringen van de podcast op Spotify, Apple Podcasts, in je favoriete podcastapp en natuurlijk hier op De Ondernemer. Volg de podcast op LinkedIn en laat van je horen als je vragen en tips hebt, of zelf ook wel in de podcast wilt. Grenzeloos Ondernemen is altijd op zoek naar inspirerende Nederlandse ondernemers over de hele wereld. Mailen kan naar info@grenzeloosondernemen.com.
Lees ook: Grenzeloos Ondernemen Japan: het geheim van ‘Honne’ en ‘Tatemae’ voor succesvol zakendoen
