Veel horecazaken in de verkoop: 'Fijn dat er een shake-out komt. De serieuze ondernemers blijven over'

Begin 2022 open, een jaar later dicht. Vegarestaurant Lokol aan de Kinkerstraat in Amsterdam heeft het niet gered, ondanks een succesvolle crowdfunding. Of in De Pijp, waar broodjeszaak Le Pain Quotidien een filiaal van The Breakfast Club wordt nadat de franchisehouder zichzelf in de etalage had gezet. Of neem Oleg met zijn Russische keuken. Na de Russische inval in Oekraïne droogden de reserveringen op. ,,Mensen vinden het eng om te komen,” constateerde de eigenaar al. ,,Ze willen niets met Rusland te maken hebben.” Nu is de zaak overgedaan.

En deze week ging het roemruchte restaurant Le Garage failliet, nadat een onderhandse overname mislukte.

Het aantal horecazaken in Amsterdam dat ter overname wordt aangeboden, neemt de laatste maanden snel toe, schrijft het Parool. Bij horecasite.nl, waar uitbaters hun zaak in de etalage zetten, staan er nu landelijk zo'n 2300 in de aanbieding, ruim meer dan de 1800 in coronatijd en nog maar net onder de aantallen van 2019.

,,Het afgelopen halfjaar neemt het snel toe,” zegt Ronald Koks van Horecasite. ,,We zitten op vijftig, zestig nieuwe aanmeldingen per maand.”

In de hoofdstad wordt volgens hem meer aangeboden dan elders in het land. ,,In Amsterdam zijn in de jaren vóór corona heel veel kleine bedrijfjes als paddenstoelen uit de grond geschoten. Die zijn tijdens de pandemie met steun van de overheid in stand gehouden, maar redden het nu niet meer.”

,,Ik denk dat het aanbod wel met 20 tot 25 procent is toegenomen, jaar op jaar,” constateert Henk Sluiter van horecamakelaar Adhoc. ,,Het zijn vaak kleinere zaken, bedrijven die al voor corona mager vet op de botten hadden en tijdens de lockdowns alle weerstand verloren.”

Dat ziet ook branchevereniging Horeca Nederland. ,,Hoewel de gasten de horeca goed weten te vinden, hebben veel ondernemers het nog altijd financieel zwaar,” aldus een woordvoerder. ,,Veel bedrijven kampen met hoge coronaschulden bij leveranciers en huisbazen terwijl ze nog niet zijn hersteld van de coronaperiode. De Belastingdienst voert nu de druk op met het invorderen van achterstallige belastingschulden.”

Terwijl horecazaken nu ook nog eens worstelen met hoge prijzen voor voeding, drank, energie en personeel – door de grote tekorten aan medewerkers. ,,De hoge inflatie werkt ook door in de huren, in sommige gevallen met een stijging van bijna 15 procent.”

Het draait niet alleen om geld. ,,Veel horecaondernemers zijn klaar met de strijd,” ziet horecamakelaar Lukas Arends. ,,Er is altijd een economische reden om een bedrijf aan te bieden, maar vaak zit daar ook persoonlijke motivatie bij".

Arends: ,,Twee, drie jaar keihard werken om te overleven en in de waan van de dag te leven, dat knaagt aan mensen. Ik zie zelfs ondernemers niet eens meer de moeite nemen om hun bedrijf aan te bieden. Die leveren de sleutel bij de huisbaas in en zetten de inventaris op Marktplaats.”

,,Er is in coronatijd bij veel ondernemers een andere mindset ontstaan,” beaamt Dave Oudejans van horecamakelaar Duijn. ,,Waarom nog zeventig uur per week werken? Moet het zo haastig, moet het zo veel? Mensen hebben door corona een andere kijk op het leven gekregen. In de coronajaren hielden mensen hun bedrijf nog vast, met steun van de overheid. Nu komt de twijfel.”

Oudejans ziet momenteel ‘iets meer’ aanbod dan in topjaar 2019. ,,Ik verwacht dat er in het najaar wel meer op de markt komt. In de zomer stellen mensen zulke beslissingen uit.”

'Aantal faillissementen in horeca stijgt de laatste maanden'

Tot nu bleef het aantal faillissementen in de horeca historisch laag. Ook omdat de faillissementswet twee jaar geleden is aangepast en het makkelijker is geworden bedrijven te beëindigen door een overeenkomst met schuldeisers te sluiten. Maar er dreigt een kentering. ,,Het aantal faillissementen en bedrijfsbeëindigingen in de horeca stijgt de laatste maanden,” zegt econoom Ward van der Stee van ABN Amro. “Het is geen schokkende toename, maar in het eerste halfjaar ligt het wel boven het gemiddelde van corona.”

,,De kosten stijgen, huren, energie, personeel, inkoop. Horecaondernemers durven dat niet door te geven aan de klant, uit angst dat die wegblijft. Daardoor wordt het moeilijker winst te maken.”

De angst voor wegblijvende klanten lijkt onterecht. Van der Stee: ,,Mensen blijven geld uitgeven in de horeca, ik zie geen daling van de bestedingen. Dat is positief. Consumenten hebben behoefte aan vermaak, uitgaan. En we zien de inflatie kalmeren, waardoor er minder druk op de kosten komt.”

Wildgroei aan eetcafés en koffiebars

Wel wreekt de wildgroei aan horecazaken in de afgelopen jaren zich nu. Weliswaar lijkt de totale toename van het aantal horecazaken, ruim 10 procent in de afgelopen tien jaar, beperkt. Maar dat is maar een deel van het verhaal. Waar het aantal cafés volgens Locatus in die periode afnam van ruim 7200 naar net 5000 en het aantal restaurants redelijk stabiel (nu 9400) bleef, explodeerde de hoeveelheid eetcafés 29 procent tot 6750.

Tegelijkertijd groeide het aantal koffiebars ruim de helft tot 4240. Nergens was de groei zo groot als in het afhalen en bezorgen van eten: sinds 2014 verdubbelde het aantal ruimschoots tot 4643 zaken, waarbij de grootste groeispurt in de twee coronajaren zat.

,,De vraag is of daar wel markt voor is,” zegt horecamakelaar Sluiter. ,,Als je me het persoonlijk vraagt, is een beetje sanering in de horeca best gezond. Enkele duizenden zaken in Nederland eraf zou niet verkeerd zijn.”

,,Er heerst een idyllisch en magisch beeld van het horecaleven,” zegt makelaar Arends. ,,Vóór corona was de economie booming en iedereen dacht het unieke bedrijf te starten omdat ze ook lekkere taartjes konden bakken. Dan zit het financieel tegen, is er een overaanbod aan horecazaken en blijkt de droom helemaal niet zo’n idylle.”

,,Eigenlijk is het maar goed ook. Fijn dat er een shake-out komt. De serieuze ondernemers blijven over. Zomaar instappen is er niet meer bij. Alleen is het soms jammer dat nu vooral de grote bedrijven overblijven. Kleine creatieve ondernemers met verrassende formules hebben het lastig.”