Troosteloze koopgoten, gedomineerd door lege etalages; het schrikbeeld voor elk winkelcentrum. De opkomst van online shoppen leek dit toekomstbeeld snel dichterbij te brengen. Toch is dat niet het geval. De leegstand daalt, vooral in Oost-Nederland, schrijft de Stentor.
Daar gaat dit proces sneller dan gemiddeld genomen in de rest van Nederland. Het totale aantal vierkante meters aan leegstand is hier in de periode 2019-2023 met 40 procent afgenomen. Het aantal leegstaande panden daalde met 27 procent. Oost-Nederland is daarmee koploper van Nederland in het terugdringen van de leegstand.
Lees ook: In dit winkelcentrum loopt het nu storm na leegstand: ‘Dit is hartstikke leuk’
Leegstand weer vergelijkbaar met rest van Nederland
Inmiddels is de leegstand in de onderzochte regio (Gelderland, Overijssel, Drenthe en delen van Flevoland) vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde. Dat is bijzonder, want traditioneel lag het leegstandscijfer in Oost-Nederland hoger dan in de rest van het land.
De daling van de leegstand is het sterkst in de centrale winkelgebieden. Deze trend heeft meerdere oorzaken, blijkt uit het Koopstromenonderzoek van onderzoeksbureau Ipsos I&O in samenwerking met BRO en Goudappel.
Meer horeca en woningen
Zo kregen voormalige winkels een horecabestemming. Het aantal horecazaken is sinds 2019 in aantallen met 75 toegenomen. Daarnaast is veel geïnvesteerd in het ombouwen van winkelpanden naar panden met een woonbestemming.
Veel gemeenten in Oost-Nederland kozen een specifieke aanpak om leegstand tegen te gaan. Juist die aanpak werpt zijn vruchten af. Het concentreren van winkels op één plek in combinatie met stimuleringsmaatregelen ‘heeft duidelijk effect gehad’, staat in het rapport.
De belevingswaarde is met sprongen gestegen
Peter Brouwer binnenstadsmanager Deventer
Peter Brouwer, binnenstadsmanager in Deventer, zegt dat de provincie Overijssel een aanjagende rol heeft gespeeld. ,,De provincie heeft veel aandacht gehad voor de transitie van binnensteden. Vooral in Almelo en Hengelo zijn veel vierkante meters aan winkelruimte weggesaneerd.’’
In Deventer was dat minder aan de orde, zegt hij. ,,Het aantal vierkante meters is niet zo hard gedaald, maar de leegstand wel.’’ Een voorbeeld hiervan is de Lange Bisschopstraat in het centrum van de stad. In deze winkelstraat stonden enkele jaren terug veel panden te huur.
Lees ook: Paul Moers over crisis in de winkelstraat: ‘Fysieke retail heeft zitten slapen’
Geheel wordt aantrekkelijker voor bedrijven
Inmiddels floreert die Lange Bisschopstraat, mede dankzij de inzet van de gemeente Deventer, zegt Brouwer. ,,Er is geïnvesteerd in de omgeving, met het nieuwe stadhuis, een cultuurcentrum en een autovrij plein, waardoor de stad als geheel aantrekkelijker is geworden voor bedrijven. De belevingswaarde is met sprongen gestegen.’’
Bij het aantrekken van bedrijven stuurt Deventer op concentratie van winkels en horeca die elkaar versterken. Als voorbeeld noemt hij de twee boekhandels, die in de Lange Bisschopstraat vlak naast elkaar zitten. ,,Deventer is een boekenstad. Ze passen bij het DNA van de stad. Deze winkels doen het allebei ontzettend goed in wat wij de culturele driehoek noemen.’’
Ook in Oost-Nederland is nog hardnekkige leegstand
De onderzoekers benadrukken dat in Oost-Nederland nog steeds plekken zijn met hardnekkige structurele leegstand van vaak grootschalige panden of overdekte winkelcentra. Een voorbeeld hiervan is de Oranjerie in Apeldoorn. Dit overdekte winkelcentrum in de binnenstad kampt ondanks een recente renovatie al jaren met leegstand.
Volgens binnenstadsmanager Marco Bod zit Apeldoorn al jaren ‘te ruim in zijn jasje’ als het om winkelruimte gaat. Daar speelt de Oranjerie een hoofdrol in. ,,Als je de leegstaande vierkante meters van de Oranjerie niet meerekent, zit Apeldoorn op een gemiddeld leegstandspercentage.’’ Er zijn inmiddels plannen om een deel van de Oranjerie te vervangen door woningbouw en een hotel.
Tekst gaat verder onder de foto.
Uit het Koopstromenonderzoek blijkt dat grootschalig winkelgebied De Voorwaarts in Apeldoorn, met onder meer Decathlon en Hornbach, juist in de lift zit. Hier groeit de omzet harder dan in de binnenstad. Bod maakt zich zorgen over de uitbreidingsplannen voor dit gebied. ,,Moet je dat willen als je in de binnenstad al een probleem hebt’’, vraagt hij zich af.
Remco Feith, centrummanager in Zutphen, zegt dat actief binnenstadsmanagement cruciaal is om leegstand te bestrijden. ,,Een goede samenwerking met de gemeente, ondernemers en pandeigenaren zorgt ervoor dat je zaken sneller voor elkaar krijgt. Dat heeft Zutphen al sinds 2012 op orde. Gemeenten die hier later aan beginnen, staan met 3-0 achter.’’
