Ondernemers in Hoog Catharijne werken vanaf deze week met een ‘zwarte lijst’ voor notoire winkeldieven en overlastgevers, schrijft het AD. Wie meerdere keren wordt betrapt of voor problemen zorgt, krijgt een winkelverbod voor het hele Utrechtse winkelcentrum.
Criminaliteitsspecialist Martijn Wildeboer van kenniscentrum CCV denkt dat deze zwaardere straf er toe leidt dat mensen niet nog een keer gaan stelen in het winkelcentrum. ,,Dat hebben we al gezien bij andere winkelcentra waar deze regels gelden.”
Eigenaar van Hoog Catharijne, vastgoedbedrijf Klépierre, is mede-initiatiefnemer van het collectieve winkelverbod. Het bedrijf steunt de ondernemers helemaal, aldus adjunct-directeur van het winkelcentrum, Tessa van Beekhuizen. ,,Omdat niet alle ondernemers in het winkelcentrum meedoen, ongeveer de helft wel, zijn de passages nu nog geen onderdeel van het collectieve winkelverbod. Ons streven is dat alle ondernemers uiteindelijk meedoen en we zo de overlast voor winkeliers en bezoekers terugdringen.”
Lees ook: Oplossing winkeldiefstal? Slimme techniek herkent live diefstallen
Inflatie en mentaliteitsverandering
De landelijke cijfers liegen er niet om, er wordt meer gestolen dan voorheen. In 2023 was er een toename van 5000 geregistreerde diefstallen. Er werden het afgelopen jaar in totaal 45 duizend diefstallen gepleegd.
Hoe komt dit? Volgens Wildeboer zorgt inflatie, maar ook een mentaliteitsverandering voor het gedrag. ,,Na corona hadden veel mensen het gevoel dat alles kon. Dat speelt ook mee. We horen ook dat veel mensen vinden dat bedrijven al zoveel geld verdienen, een paar producten kunnen ze wel missen. Dat rechtvaardigt voor veel mensen dat ze iets mee kunnen nemen”, vertelt Wildeboer.
Als je binnenloopt word je nauwelijks meer aangesproken, persoonlijke benadering is niet meer wat het vroeger was
Jeske Nederstigt Consumentenpsycholoog
De alsmaar stijgende prijzen kunnen volgens Wildeboer ook een reden zijn om te stelen. ,,Als je een bepaalde levensstijl gewend bent die je opeens niet meer kan hebben, dan neem je spullen mee zonder te betalen.” Diefstal met voorbedachte rade gebeurt bijna nooit, zo’n 85 procent is impulsief gedrag. ,,Deze mensen hebben ’s ochtends niet het idee gehad om te gaan stelen. Dat soort gedachten komen in de winkel.”
Stelen lijkt de sociale norm
Consumentenpsycholoog Jeske Nederstigt wil de toenemende meldingen niet alleen wijten aan de veranderende mentaliteit van de consument. ,,Er zijn veel ketens in Hoog Catharijne. Als je binnenloopt word je nauwelijks meer aangesproken, persoonlijke benadering is niet meer wat het vroeger was. Als klant loop je dan anoniem door een winkel, dat maakt het makkelijker om te stelen”, vertelt ze.
Ze denkt ook dat er sprake is van een sneeuwbaleffect. ,,Het lijkt de sociale norm te worden. In het nieuws hoor je het veel, mensen krijgen zo de impressie dat het normaal is om te stelen. We hebben het hier over gewone consumenten die iets in een opwelling meenemen. Die groep is gevoelig voor berichtgeving.”
Lees ook: Vaker vrouw en lang niet altijd arm: wat onderscheidt winkeldief van andere criminelen?
Winkelverbod effectief, of averechts?
Nederstigt is sceptisch over het nieuwe registratiesysteem van Hoog Catharijne. ,,Als je overal camera’s en bewakers neer gaat zetten, heeft dat ook effect op de normale consument. De sfeer wordt er niet beter op, je wordt als consument niet vertrouwd. Het lijkt me moeilijk om te handhaven zonder dat de normale consument er last van heeft.”
Wildeboer blijft wél optimistisch. ,,In het begin zal er een toename zijn van meldingen omdat men scherper is. Het merendeel snapt het na een aanhouding ook wel. Ze zullen zich dan netjes gedragen zodat ze uit het systeem komen. Op een gegeven moment zal je een klein groepje overhouden die zich er niks van aantrekt.”
