Met deze aanpassing in je bedrijfsvoering komt personeel vanzelf naar je toe

De arbeidsmarkt is zo groot dat we die per definitie niet in de hand hebben. Maar ook trends als digitalisering, robotisering en artificial intelligence zijn onafwendbaar. Het enige wat je als ondernemer wel in de hand hebt, zijn je eigen besluiten en daarmee de cultuur en werkwijze van je eigen bedrijf.

Je eigen leiderschap en de ruimte die je daarmee geeft voor je mensen en hun innovaties in je bedrijf zijn allesbepalend. Juist als mensen het kapitaal zijn, kun je de arbeidsmarkt én je concurrenten verslaan door te investeren in plezierig werkgeverschap. Succes verzekerd. Als bonus heeft iedereen meer werkplezier en blijf je de concurrentie een stapje voor.

Vergrijzing basis personeelstekort

Het grootste probleem voor ondernemers is op dit moment de krappe arbeidsmarkt. De nummer één oorzaak is duidelijk: vergrijzing. In vrijwel iedere sector speelt het probleem. Er zijn simpelweg meer grijze uitstromers dan jonge instromers op onze arbeidsmarkt. Deze trend wordt bovendien versterkt doordat parttime werken de standaard is geworden. Als iedere parttimer een paar uur per week meer werkt, is het probleem opgelost. Maar dat is door ons toeslagensysteem voor veel parttimers onaantrekkelijk. Harder en meer werken loont onvoldoende in ons voorheen zo nijvere, hardwerkende landje. De regelgeving past duidelijk niet meer bij onze huidige krappe arbeidsmarkt.

In de jaren zestig was het vruchtbaarheidscijfer, dus het aantal kinderen per vrouw, nog ruim boven de drie. Nu is het een schamele 1,57. Je hoeft geen wiskundige te zijn om te bedenken dat onze bevolking dan gaat krimpen. En je begrijpt ook ineens waarom er zoveel meer boomers werken en maar zo weinig millennials. De gemiddelde leeftijd van de huidige werker ligt ruim boven de vijftig. We zullen nog zeker veertig jaar flink last hebben van deze krappe arbeidsmarktsituatie. Het goede nieuws is natuurlijk dat de kinderen van nu later niet zo snel zonder werk zullen zitten. Maar of het er nou leuker op wordt?

Wat heb je wél in de hand?

Een grote trend als vergrijzing heb je als ondernemer niet in de hand. Maar je kunt er wel op anticiperen. Goed werkgeverschap staat daarbij centraal. En dat is effectiever en inspirerender dan je zou denken!

Zo zijn er altijd inspirerende voorbeelden van bedrijven die geen last van de krappe arbeidsmarkt lijken te hebben, omdat ze doorhebben dat goed werkgeverschap geen luxe meer is maar noodzaak. Wie talent wil binnenhalen en -houden, zal daarin moeten investeren, om in de toekomst concurrerend en succesvol te blijven. En dat is precies waar ondernemerschap over gaat: niet zeuren over de de grote problemen, maar juist focussen op de dingen die je wel in de hand hebt: je eigen besluiten en de cultuur van je bedrijf.

Goeiegast

Zo interviewde ik laatst als dagvoorzitter bij de landelijke Katapult-dag over vakmanschap, Martijn Verspeek. Martijn is de bevlogen directeur en eigenaar van Installatiebedrijf Verspeek. Of, zoals hij zichzelf liever voorstelt: een Goeiegast bij dit bedrijf. Net als al zijn collega’s. Martijn heeft veel minder moeite om personeel te vinden. Sterker nog, hij krijgt zonder te adverteren sollicitaties binnen. Jaloersmakend voor een sector die toenemend te maken heeft met irritant lange wachttijden.

Martijn heeft een bedrijf gebouwd met een cultuur waarin klaarblijkelijk iedereen graag zou willen werken. En dat zit hem vermoedelijk in de kleine dingen die hij in zijn bedrijf gedisciplineerd en consistent heeft doorgevoerd. Zo ligt bijvoorbeeld voor iedere stagiaire op de eerste werkdag een mooi compleet bedrijfstenue klaar met zijn of haar eigen naam erop. En natuurlijk staat ook op de rug van het T-shirt de tekst 'goeivrouwke' of 'goeiegast'. Net als bij alle andere collega’s. Een teken van gelijkwaardigheid en waardering, waardoor iedereen zich meteen thuis voelt.

Collega’s serieus nemen is natuurlijk meer dan een T-shirt. Bij Verspeek krijgen mensen meteen verantwoordelijkheid als ze dit willen, uitleg en coaching on the job. Ook krijgen ze meteen een rol bij klussen. Daardoor willen veel stagiaires er blijven werken, zelfs als ze geen idee hebben wat ze gaan verdienen.

Grote vraagstukken

Het interessante is dat deze werkwijze sterk aansluit op een paar andere trends in onze samenleving. Jonge mensen willen bijvoorbeeld graag ruimte hebben om aan grote vraagstukken mee te werken, zoals de energietransitie en de klimaatverandering. En dat geldt écht niet alleen voor universitair geschoolden. Werkgevers die hun mensen de ruimte bieden hier met hun eigen talent een steentje aan bij te dragen, hebben een streepje voor op de arbeidsmarkt.

Digitale versnelling

Een andere trend is digitalisering. Niet alleen betekent dit dat er steeds meer digitale middelen worden gebruikt en dat het makkelijker wordt om thuis te werken. Veel belangrijker is dat de digitale wereld een versnelling heeft veroorzaakt in de communicatie, de beschikbaarheid van informatie en de hoeveelheid kennis van consumenten en klanten. Dat alleen al maakt werken al anders. Je komt als ondernemer niet meer weg met het aloude concept ‘kennis is macht'. Kennis delen is veel effectiever. En als je dat niet doet lopen je medewerkers en je klanten weg. Want er is altijd een alternatief. Zorg dus voor transparantie en deel je kennis, zodat je mensen kunnen groeien en je tegelijkertijd je team en je bedrijf laat groeien.

Doordat kennis en informatie zich exponentieel vermenigvuldigen in het digitale tijdperk, ontstaan er ook sneller dan vroeger nieuwe business modellen. Niet alleen de ICT-markt is hier een voorbeeld van. Tesla is een bedrijf dat laat zien dat je met het toepassen van digitale spelregels ook een traditionele markt als de automotive sector op zijn kop kunt zetten. Ook in de zorg, de papierindustrie en zelfs de horeca kan het werk verlicht worden door een deel van het werk te automatiseren, digitaliseren of robotiseren. Het is een denkfout te veronderstellen dat jouw markt er immuun voor is. In welke markt je ook zit, de spelregels van een digitale, exponentiële organisatie, zul je altijd in meer of mindere mate moeten omarmen.

Handvatten

Het leuke is dat je al dit soort grote ontwikkelingen het hoofd kunt bieden met ongeveer dezelfde handvatten. Want zowel het binnenhalen en behouden van talent als het bouwen van een innovatieve cultuur en het inbouwen van voldoende snelheid om exponentiële ontwikkelingen het hoofd te bieden, begint met ruimte voor je mensen.

Dat betekent concreet:

• Creëer een veilige, transparante organisatie
• Stimuleer een cultuur waarin mensen besluiten durven te nemen
• Stuur erop dat mensen eigenaarschap ervaren over hun werk
• Zorg ervoor dat je collega’s niet bang zijn om fouten te maken
• Bouw een cultuur met aandacht en waardering voor de talenten en ambities van je mensen, zodat ze kunnen doen waar ze goed in zijn.

De beste versie van jezelf

Als iedereen de beste versie van zichzelf wordt in jouw bedrijf, wordt je hele bedrijf de beste versie van zichzelf. Zo simpel is het dus echt. Het bouwen van zo’n ondernemende organisatie, betekent ook dat je met minder mensen meer werk kunt doen, dat fouten sneller worden gedeeld, zodat je bedrijf sneller leert en sneller innoveert en jouw mensen sneller nieuwe technologie als kans zien in plaats van als bedreiging. Bovendien melden mensen die meer autonomie ervaren zich minder snel ziek. Je krijgt dus een lager ziekteverzuimen waardoor ook oudere werknemers langer gezond kunnen meedraaien.

Nadelen en dwarsliggers

Zitten er nadelen aan deze werkwijze? Natuurlijk. Soms zou je als ondernemer heus willen dat je zelf de knopen doorhakt. Want mensen die zich veilig voelen en ruimte krijgen, pakken de dingen soms anders aan dan jij zelf zou doen. Maar anders is lang niet altijd slechter. Sterker nog: juist als je ruimte biedt aan kritische tegengeluiden in je bedrijf, krijg je betere besluiten. Je kunt simpelweg niet blijven innoveren als het nooit eens schuurt in je bedrijf.

Dit is een van de grootste fouten die ik zelf ooit heb gemaakt als ondernemer. Ik was ooit mede-oprichter van een super innovatief internetbedrijf. Ik was nog maar dertig jaar en had op dat moment al twee keer een bedrijf verkocht. En ik trapte in de valkuil dat ik dacht dat ik alles al wist. Dus betrokken kritische mensen serveerde ik af als dwarsliggers. Had ik maar geluisterd… Niet alleen was ik daardoor een niet al te snuggere werkgever, maar dit nieuwe, zeer kansrijke bedrijf is zelfs totaal mislukt. Betrokken kritische mensen die de moed hadden ons te waarschuwen, zagen het al aankomen. Wij niet.

Draagvlak

Daarom neem ik een ander nadeel, namelijk dat het nemen van besluiten langer duurt, graag voor lief. Besluiten zijn namelijk beter en worden met meer draagvlak genomen als je je mensen erbij betrekt. Maar als het besluitvormingsproces langer duurt is dat verdraaid lastig voor een eigenwijze, gedreven ondernemer. Toch betaalt het zich dubbel en dwars uit. Iedere ondernemer die deze werkwijze omarmt, zegt dat de voordelen groter zijn dan de nadelen.

Mijn Braziliaanse compagnon Ricardo Semler verwoordde het prachtig: ,,Geef mensen vrijheid en verantwoordelijkheid en op termijn zullen hun successen de vergissingen ruimschoots overtreffen."

Dat maakt goed werkgeverschap de nummer één strategische optie om relevant, concurrerend en innovatief te blijven. Ook in een vergrijzend land.