Politiek en zelfstandig ondernemers: van motie naar commotie

Twee moties stonden er donderdag op de agenda bij de Tweede Kamer. Twee moties waar zelfstandig ondernemers uit de getroffen sectoren hun hoop op hadden gevestigd. Eén motie tot afschaffing van de partnertoets bij Tozo, en één motie voor een eenmalige crisistoelage voor zelfstandigen die door al hun financiële buffers heen zijn. Deze moties zouden een klein beetje verlichting kunnen brengen; als niet de één, dan toch de ander.

Beide moties werden verworpen.

Welke argumenten draagt het kabinet zoal aan om geen extra steun te bieden aan zelfstandig ondernemers in nood? Ik zet ze op een rijtje:

• De partnertoets zorgt er volgens het kabinet voor ‘dat het geld wordt ingezet, waar het ook het hardst nodig is’.
• Afschaffing van de partnertoets is volgens de regering ‘niet uitvoerbaar’.
• De TONK-regeling gaat volgens het kabinet ‘de benodigde steun bieden’.

Dit klopt niet.

Allereerst: door de partnertoets moeten zelfstandig ondernemers met een verdienende levensgezel(lin) nu al maandenlang leven van één in plaats van twee inkomens. Daar zijn kosten van levensonderhoud niet op berekend. Van dat ene inkomen moeten vaak ook de vaste laste van het zzp-bedrijf worden betaald. Want zelfs met de huidige aanpassingen van de TVL-regeling, komen nog steeds veel zelfstandigen niet in aanmerking voor een tegemoetkoming van hun vaste lasten, bijvoorbeeld omdat ze bedrijf aan huis hebben. Nu blijkt bovendien dat de verdienende partner belasting moet betalen over de ontvangen tozo-uitkering. Kortom: de teleurstelling over de tozo wordt allengs groter.

Wat ik mij afvraag is: heeft het kabinet wel een juist beeld van de mensen om wie het gaat?

Leven van één inkomen is wellicht best te doen als er sprake is van – ik stereotypeer – een duo waarbij er één advocaat is en de ander op internet een paar centen bijverdient met de verkoop van kinderkleren of wieldoppen (ik zeg maar wat). Maar, dat zijn niet de mensen die nu snakken naar steun. En trouwens; we shoppen ons vanwege de lockdown digitaal een slag in de rondte. Dus zo’n webshopondernemer heeft waarschijnlijk niet eens steun nodig.

Wat ik mij afvraag is: heeft het kabinet wel een juist beeld van de mensen om wie het gaat? Veel zelfstandigen hebben de uitspraak dat de partnertoets nodig is om het geld effectief te besteden, opgevat als een blijk van wantrouwen jegens hen. “Zit je al noodgedwongen nagels te bijten vanwege de coronamaatregelen, krijg je ook nog een mentale knauw omdat je gezien wordt als potentiële fraudeur”, zo verwoordde één het. Feit is dat zelfstandigen wiens potjes (en die van hun kinderen) inmiddels op zijn, meestal een partner hebben met een klein loon, of met een aow- of wajong-uitkering. Hun huishoudboekje loopt al maanden spaak door het wegvallen van dat tweede inkomen.

De TONK-regeling vereist veel maatwerk van gemeenten. Juist deze regeling lijkt moeilijk uitvoerbaar.

Het tweede argument, over de vermeende onuitvoerbaarheid van de afschaffing van de partnertoets, roept bij zelfstandigen eveneens vragen op. Vorig jaar kon het wel. En gemeenten moeten nu bij een tozo-aanvraag controleren of iemand een verdienende partner heeft. Bij afschaffing van de partnertoets kunnen ze die controle achterwege laten. Daar wordt het toch juist eenvoudiger van?

Dan nog het derde punt, over de TONK-regeling voor ondersteuning bij noodzakelijke kosten. Die is, zoals het kabinet zegt, inderdaad besproken met een aantal veldpartijen. Tijdens die besprekingen hebben zij echter vooral hun zorgen geuit over de uitvoering ervan. De TONK-regeling vereist veel maatwerk van gemeenten. Juist deze regeling lijkt moeilijk uitvoerbaar.

Kortom: de drie argumenten die het kabinet aanvoert om geen extra steun te bieden aan noodlijdenden zzp’ers zijn drogredeneringen. Ze lijken aannemelijk, maar kloppen niet. Daarom roept VZN het kabinet op om alsnog te kijken naar de specifieke situatie van zelfstandigen in de getroffen sectoren. Om daarbij te helpen, ontwikkelden wij zelf al plannen voor een uitvoerbare coronacompensatiebonus. Daarover gaan we graag verder in gesprek.

Kabinet, u bent aan zet! Want al houdt het coronavirus Nederland nog steeds in zijn greep, en zijn we voor het beter maken van coronapatiënten aangewezen op de medische sector, voor het verbeteren van de situatie van economisch getroffen zelfstandigen, bent u dat. Ik reken op u.