Wel of niet de koude kant in het familiebedrijf?

De boerenschoondochter

Na een lezing voor een zaal vol boeren stapt een bezorgde vader met een dochter op mij af. Hij voert het woord voor haar: ,,Mijn dochter heeft een relatie met een boerenzoon die het bedrijf van zijn vader overneemt. Ze ziet daar van alles misgaan, hoe moet ze daarmee omgaan?”

Hij voorziet een hoop gedoe, ruzie en teleurstelling voor zijn dochter die zich niet te veel durft te bemoeien met de familiezaken. Na enkele vragen begrijp ik dat ze gaat samenwonen op het boerenerf, dus vind ik dat ze zeker moet kunnen meepraten. Het gaat ook om haar leven. Ik moedig haar aan om op een respectvolle manier haar zorgen eens uit te spreken aan de keukentafel, waarmee ze tegelijkertijd haar plek inneemt als partner en schoondochter.

Ik adviseerde de ouders dat zij een knoop moesten doorhakken en dat ze dit niet aan de kinderen moesten overlaten

De schoonzoon, de belofte

Andersom kan het ook, namelijk dat de schoonzoon als de belofte voor de toekomst wordt gezien. In dit geval leverde het alsnog problemen op in een horecabedrijf, omdat het niet klikte tussen hem en een van de broers van zijn vrouw. De ouders zaten met de handen in het haar, want hoe konden zij nu een verstandige besluit nemen over hun exit. De schoonzoon had zich inmiddels bewezen als succesvolle bedrijfsleider.

Ik adviseerde de ouders dat zij een knoop moesten doorhakken en dat ze dit niet aan de kinderen moesten overlaten. Ze besloten uiteindelijk dat de schoonzoon het bedrijf moest overnemen, samen met hun dochter. Met de andere kinderen is een open en respectvol gesprek gevoerd en ze zijn in overleg over hoe het een en ander verdeeld gaat worden.

Stiefouders

Behalve dat de kinderen een partner meebrengen, kan het natuurlijk ook zo zijn er een nieuwe partner naast de ouder komt te staan. We hebben het dan over een stiefouder, wat weer een hele andere dynamiek met zich meebrengt. Het roept misschien al snel het beeld op van de archetypische stiefmoeder uit Assepoester-achtige sprookjes, maar dit is niet wat ik in de praktijk zie.

Natuurlijk zijn er emoties en kan het een risicovolle situatie zijn, maar ook hier is veel mogelijk als er maar open, eerlijk, respectvol en duidelijk wordt gecommuniceerd. In dit geval is het vooral belangrijk dat de ouder duidelijkheid geeft over de beslissingsbevoegdheid, verantwoordelijkheden en verwachtingen.

Risico’s van de koude kant

Het betrekken van partners in het familiebedrijf heeft zowel voor als nadelen. Denk bijvoorbeeld aan het risico van belangenverstrengeling. Een partner is niet alleen een individu binnen het bedrijf, maar heeft een directe band met een familielid, waardoor zij gezamenlijk een zwaarder gewicht in de schaal leggen. Dit kan spanningen veroorzaken, vooral als het gaat om zoiets als beloning of promotie, als hier binnen de familie geen duidelijke afspraken over zijn gemaakt.

Daarnaast kan een partner die van buitenaf komt, ervaren worden als een ‘vreemde eend in de bijt’. De nieuwe partner wordt dan gezien als een soort indringer, iemand van buitenaf die ineens mee mag praten en beslissen. Dit kan leiden tot wantrouwen of communicatieproblemen, waarbij ook de partner kan zich niet vrij kan voelen om gevoelige zaken te bespreken. Zonder open en eerlijke communicatie kan een kleine irritatie uitgroeien tot een groter conflict.

Behalve bedreigingen, brengt iemand van buitenaf natuurlijk ook kansen met zich mee

De leuke kant van de koude kant

Behalve bedreigingen, brengt iemand van buitenaf natuurlijk ook kansen met zich mee. Als vanzelfsprekend heeft de koude kant meer emotionele afstand tot het familiebedrijf en de familie. Dat kan een groot voordeel zijn als het gaat om zakelijke beslissingen. Het kan verhelderend zijn hoe iemand van buitenaf er naar kijkt, waardoor het minder beladen is en beslissingen objectiever en rationeler genomen kunnen worden.

Een schoondochter of -zoon brengt vers bloed in het familiebedrijf, wat een frisse blik kan opleveren. Helemaal als hij of zij ervaring heeft op gebieden zoals financiën, marketing of technologie. Hoewel een nieuw perspectief in eerste instantie als bedreigend kan worden ervaren, biedt het juist kansen voor innovatie en groei binnen het familiebedrijf.

Zorg voor duidelijkheid, respect en erkenning

Werken met de koude kant kan best goed uitpakken. Als er wederzijds respect is, kunnen er duidelijke afspraken gemaakt worden. Bespreek de rol van de nieuwe partner en welke verantwoordelijkheden daarbij horen. Erken de bijzondere positie en de voor en de nadelen die daarbij horen. Wat ook helpt is om privé en zaken gescheiden te houden, bespreek privézaken thuis en zaken op de zaak. Geef elkaar eens een compliment en lach eens om de situatie, dat haalt de spanning eraf en met plezier wordt alles gemakkelijker.

Lees ook: Welke stappen ga jij dit jaar zetten wat betreft de bedrijfsopvolging?