Wat te doen met de wilde ideeën van je (aanstaande) bedrijfsopvolger? 3 tips

Ander arbeidsethos

,,Ik wil graag in de zaak, maar ik wil niet net zo veel werken als mijn ouders doen”, hoor ik vaker van een potentiële opvolger. Voor de nieuwe generatie bestaat het leven vaak uit meer dan werk alleen. Tijd voor jezelf, het sociale leven, hobby’s, sport en ontspanning vinden zij ook belangrijk en dat strookt niet altijd met het arbeidsethos van de ouders waarbij hard werken voorop staat. De vraag is echter of de ambitie van de jongeren ook minder groot is, waarschijnlijk willen ze het gewoon anders doen.

Ricardo Semler deed succesvol alles anders dan zijn vader

Ooit bezocht ik een congres van de Braziliaanse topondernemer Ricardo Semler waar hij vertelde hoe hij alles anders deed dan zijn vader, nadat hij het bedrijf had overgenomen. Hij nam in 1981 op zijn 21e het technische bedrijf van zijn vader over en het bedrijf zou nu veertig keer zo groot zijn als in de jaren tachtig. Semler schreef onder meer enkele boeken over zijn vernieuwende manier om een bedrijf te leiden. Achterop zijn boek ‘The seven-day weekend’ staat dat zijn bedrijf groeide terwijl hij z’n favoriete film keek of midden op de dag ontspande met zijn zoon. Zijn manier van werken is nu een methode waarmee hij wereldwijd ondernemers inspireert. Zo kán het dus gaan.

Lees ook: Drie redenen waarom ruzies in het familiebedrijf nooit echt over geld gaan

Nieuw verdienmodel is nieuwe kans en nieuw risico

In deze veranderende tijd is het niet onverstandig om met het oog op de toekomst nieuwe verdienmodellen onder de loep te nemen. Onlangs mocht ik een gastles verzorgen bij de mbo-opleiding Vakman-ondernemer. Ik trof er gemotiveerde jonge ondernemers in de dop met verfrissende ideeën. Sommigen waren al gestart als ondernemer, anderen zaten er omdat ze het familiebedrijf wilden overnemen. Een docent vertelde mij dat de leerlingen worden uitgedaagd om een goed verdienmodel te maken bij hun plannen. Ik begreep dat zo’n nieuw verdienmodel, gebaseerd op moderne kansen in de markt, nogal eens op weerstand stuit binnen het traditionele familiebedrijf. Misschien is het verstandig om de soms nogal revolutionaire ideeën af te wijzen, maar het kan ook zomaar een gemiste kans zijn.

Drie tips om nader tot elkaar te komen.

1. Zie de kansen van verandering

Een van de weinige zekerheden in het leven is dat alles uiteindelijk verandert. Het is best prettig om de dingen te blijven doen zoals ze altijd zijn gedaan. Je kunt dan werken op de automatische piloot en dat kost weinig energie. Bovendien schept het vertrouwen. Verandering is een bedreiging voor die rust, want ja, oude patronen worden verstoord, maar niet per se altijd verslechterd. Opvolging is een verandertraject, ben je daar bewust van. Een goede voortgang is gebaat bij een flexibele houding, dus probeer vooral ook de kansen te zien.

2. Deel je visie over de bedreigingen

,,Wacht nog maar even”, is een showstopper die opvolgers vaak te horen krijgen van hun ondernemende ouder(s). Er kunnen allerlei redenen zijn waarom ouders op de rem gaan staan, bijvoorbeeld om hun kroost te beschermen tegen het maken van fouten. Of tegen het maken van dezelfde fouten als die zij zelf ooit maakten. Fouten maken is leerzaam, maar een dure fout kan grote gevolgen hebben. Best begrijpelijk dus om de volgende generatie te behoeden voor het maken van te risicovolle stappen. Teveel bescherming kan soms ook te remmend werken, met alle gevolgen voor het ondernemerschap van de volgende generatie. Laat los waar het kan, deel je lessen waar nodig en bespreek de bedreigingen die je ziet.

Laat los waar het kan, deel je lessen waar nodig en bespreek de bedreigingen die je ziet

3. Wijs het idee af en niet de opvolger

Als opvolgerscoach zie ik vooral problemen ontstaan wanneer de opvolger niet alleen z’n ideeën, maar ook zichzelf voelt afgewezen. In het familiebedrijf heb je nou eenmaal te maken met ouders en hun kinderen. Kinderen die in hun jonge jaren vast wel eens ergens voor werden terechtgewezen. Kleine kinderen die iets doen wat niet mag, horen al snel dat ze ‘stout zijn’, maar dat is echt wat anders dan iets ‘stouts doen’. Het lijkt zo’n subtiel verschil, maar de boodschap is wezenlijk anders. Het komt heel anders binnen wanneer wordt gezegd dat je gedrag niet oké is, dan wanneer wordt gezegd dat jij niet oké bent.

Dus, mocht je als ondernemer echt geen brood zien in de idealistische en misschien utopische ideeën van je opvolger, houd dit dan in gedachten. Leg uit waarom het idee volgens jou niet gaat werken, de risico’s te groot zijn of waarom de tijd er niet rijp voor is. Een opvolger kan daar dan mee verder, want zo kan er begrip zijn én het is leerzaam.

Lees ook: Geen opvolger klaarstaan? Dit is de mogelijke impact op je familie