Elske Doets: 'Bij veel bedrijven zat voor corona al latent iets fout'

Elske Doets (48) zag door de coronacrisis tientallen miljoenen omzet verdampen, moest de helft van haar team naar huis sturen en legde 1,5 miljoen euro aan eigen geld neer om haar reisbedrijf Doets Reizen overeind te houden. Toch ligt de ondernemer er niet wakker van, zo zegt ze in een gesprek met het AD.

Als het tegenzit, moet je niet in negatieve emoties blijven hangen, leerde ze van haar vader, van wie ze in 2001 het stokje overnam. En dus bracht ze haar reisbedrijf in winterslaap en begon ze iets nieuws: Buddybold, waarmee ze eenzaamheid onder ouderen wil bestrijden.

Dat is niet het enige. Ze helpt andere ondernemers in nood kosteloos en bracht dit jaar het boek Bloei uit, waarin ze pleit voor minder nadruk op groei.

Doets wijst naar de grote kast in haar werkkamer gevuld met reisboeken, souvenirs en trofeeën. ,,Kijk, die prijzen zijn leuk, maar daar koop ik geen brood voor. Dat is iets uit de geschiedenis. Ik wil vooruit, ik wil beweging creëren.''

Wanneer drong het besef tot u door dat reizen er voorlopig niet meer inzit?

,,Ik las in april dat Harvard-wetenschappers zeiden dat we waarschijnlijk nog drie of vier lockdowns zouden krijgen, dat het virus ons nog jaren blijft achtervolgen en dat een vaccin zinloos is. Toen ik dat las, was dat wel even een klap in het gezicht. Ik besefte wel: ik moet op een andere manier gaan ondernemen.''

En wat houdt dat in?

,,Onze missie is dat we mensen door middel van reizen weer in contact laten komen met zichzelf. Tijdens corona dacht ik waarom zou je 10.000 kilometers vliegen om weer in contact met jezelf te komen? Dat kan ook dichter bij huis en met de trein, met minder rondtrekken en meer verdieping. We hadden al een aantal jaar IJsland in ons assortiment en daar hebben we nu Scandinavië en Frankrijk aan toegevoegd.''

Toch moest u uw bedrijf in winterslaap brengen.

,,In augustus waren we helemaal klaar om de strijd aan te gaan, maar toen kwam de tweede golf. Ik realiseerde mij: wij willen wel graag, maar we kunnen niet. Half augustus sprak ik met mijn accountant over stoppen of doorgaan. Hij zei: je reputatie, de technologie, je manier van reizen, dat is top. Je bedrijf is veel waard, alleen kun je daar nu even niets mee. Hij adviseerde om het bedrijf in winterslaap te brengen tot reizen weer kan. Maar dat betekende wel dat ik rigoureus zou moeten gaan snijden in mijn personeelsbestand.''

Hoe rigoureus?

,,Ik had 35 mensen en we nu zijn nog maar met de helft over. Corona heeft eigenlijk het hele team in de branding gegooid. Een aantal is opgestaan en een aantal is blijven liggen. De mensen die bleven liggen, daar heb ik afscheid van genomen. Sommigen werkten hier al meer dan twintig jaar. Maar dat waren ook mensen die het al niet trokken dat 50 procent van onze reizen tegenwoordig online wordt verkocht. Zij wilden het liefst alleen reizen verkopen aan de balie. Nu hebben we even helemaal geen balies en dan verwachtte ik ook nog eens van ze dat ze zich gingen inzetten voor mijn nieuwe startup, Buddybold.''

Over uw nieuwe bedrijf, wat doet Buddybold?

,,Eigenlijk is de missie vergelijkbaar met die van Doets. Buddybold is ook een reis, maar dan een emotionele reis, waarbij we mensen van verschillende generaties die bij elkaar in de buurt wonen met elkaar in contact brengen.''

Hoe kwam u op dat idee?

,,Ik woon met mijn man en twee zoons in Bergen en dat is enorm vergrijsd. Telkens als ik terugkwam van een reis - en ik ging voor corona elke maand wel een keer op reis - schrok ik daar weer van. In februari presenteerde een van de jonge vrouwen van mijn Young Lady Business Academy een plan om iets met eenzaamheid te doen, met zorgrobots of jongeren. Haar plan vond ik te gek, alleen was dat met vrijwilligers. Na dat gesprek met mijn accountant werd ik op een zondagochtend wakker en dacht ik: ja, in dat plan zit een verdienmodel.''

Hoe loopt het?

,,Er loopt nu een proef in Alkmaar. We gaan digitaal gesprekken voeren met kandidaten. We hopen volgend jaar tweehonderd buddy's te hebben. Voor het verdienmodel richten we ons op de kinderen van eenzame ouderen, zeg maar de Elskes van deze wereld. De kinderen die te ver weg wonen om drie keer per week bij hun ouders langs te gaan, maar hun ouders wel een buddy gunnen. Die groep willen we via sociale media bereiken en dat zijn we nu aan het opzetten.''

Het lijkt bijna alsof u door corona opveert.

,,Ik werd drie jaar geleden uitgeroepen tot zakenvrouw van het jaar en sindsdien leef ik als een soort Alice in Wonderland. Ik moest opeens op het podium staan, lezingen geven, mij inzetten voor emancipatie. Tot die tijd lag ik in een coma, net als veel ondernemers nu. Ik was alleen maar bezig om mijn reisbedrijf te laten groeien, klanten gelukkig te maken en goede relaties te onderhouden met leveranciers. Verder deed ik niets met maatschappelijke betrokkenheid. Na die uitreiking ben ik de Young Lady Business Academy gestart waarbij ik jonge vrouwen coach en ben ik een boek gaan schrijven. Ik ontdekte dat ik veel meer kon dan ik dacht.''

Wat is uw advies aan ondernemers die in die comateuze toestand verkeren?

,,Ik help samen met Rahma el Mouden op non-profitbasis al ondernemers in coronacrisis. Zo'n vijftig ondernemers hebben zich bij ons gemeld en ons advies is 'kom in beweging'. Er liggen kansen, grijp ze. Ga vooral praten met jonge mensen, want die weten veel beter waar het heen moet met deze wereld. En als je succesvol wilt zijn naar de toekomst toe, ga dan iets doen met basisbehoeftes van mensen. Denk aan voeding, klimaat of vergrijzing.''

Wat gaat er volgens u mis bij veel ondernemers?

,,Bij veel bedrijven zat er al latent iets fout, al voordat corona uitbrak. Door corona zijn ze in een moeras getrokken, en hoe erger dat latent aanwezig was hoe dieper het moeras. Ze hebben bijvoorbeeld hun digitale systemen niet op orde, geen inzicht in de cijfers, zijn slecht in het vertellen van hun verhaal en ze houden bovenal vast aan een oude situatie die nooit meer terugkomt.''

Volgens voorspellingen gaat de helft van de reisondernemingen de coronacrisis niet overleven. Gaat de uwe het wel redden?

,,Ik denk eerder dat het twee derde van de reisondernemingen zal zijn. Ik werk op een andere manier. Ik snap de drijfveren van mensen om op reis te gaan. Als je dat kunt vertalen in een reis, dan ben je reisarchitect. Veel bedrijven in mijn branche zijn alleen transactiegedreven. Het draait niet om de klant en zijn wensen maar om de kassa.''

Waar staat u over vijf jaar?

,,Ik heb werkelijk geen idee. Alles ligt open. Ik ben heel dankbaar dat ik drie jaar geleden wakker ben geschud en dat ik heb ingezien dat er heel veel andere dingen mogelijk zijn. En stel nu dat het helemaal fout gaat met Doets, met de Academy of met Buddybold, dan ga ik filosofie studeren. Ik heb al een filosofische inslag, ik ben graag aan het observeren en stel graag vragen.''