Terwijl de onderneming al in grote financiële problemen verkeerde, liet Bax onder meer voorschotten op zijn management fee (30.000 euro per maand) uitkeren, zelfs ver vooruit. Ook nam hij een royaal voorschot op de inkomsten van de woningen die hij verhuurt aan het bedrijf. Verder besloot hij, zonder dat hij dat aan de fiscus meldde, maandenlang geen belasting te betalen.
Organisatorische en financiële chaos bij Bax Music
Dat blijkt uit interne documenten die Het Financieele Dagblad heeft ingezien. Ingewijden bevestigen de inhoud tegenover de PZC. De verdenkingen en het eigenmachtige optreden van Bax waren voor Rabo Investments, als investeerder en aandeelhouder al jarenlang betrokken, redenen hem eind 2024 als directeur aan de kant te zetten. Het tweekoppige interimbestuur dat werd ingevlogen, trof een organisatorische en financiële chaos aan.
Als een ‘zonnekoning’ regeerde de flamboyante Bax over het bedrijf, zeggen betrokkenen. Hij waande zich onaantastbaar en duldde geen tegenspraak. Tegelijkertijd hebben zij bewondering voor hoe hij sinds 2003, samen met broer Nathanael, de grootste onlinemuziekwinkel van de Benelux uit de grond heeft gestampt.
Maar ook na twintig jaar leidde Jochanan Bax het bedrijf alsof het een start-up was. Alles was gericht op verdere omzetgroei en niet op winst. Organisatorisch stond het nog steeds in de kinderschoenen. Er was bijvoorbeeld geen financieel directeur en geen raad van commissarissen. Het personeelsbeleid lag al jaren onder vuur.
Gigantische investeringen of roekeloze gedragingen?
De financiële zorgen werden na de coronaperiode een molensteen om de nek van het bedrijf. De toch al geringe marges kwamen steeds verder onder druk te staan en de schulden liepen huizenhoog op. In 2023 dook Bax Music 2,5 miljoen in het rood. Naarmate de problemen toenamen, ging Bax - die het inmiddels alleen voor het zeggen had - zich steeds roekelozer gedragen. Met gigantische investeringen (zoals een megawinkel bij de Johan Cruijff Arena) en enorme voorraden probeerde hij de omzet op te stuwen.
Voor de andere aandeelhouders (Rabo Investments, broer Nathanael en Jochanans schoonvader Hans van Deursen) was eind vorig jaar de maat vol. Het leidde tot het gedwongen vertrek van Bax, die wel aandeelhouder bleef. Het interimbestuur moest vol aan de bak om het bedrijf te redden.
In maart lag er een akkoord met de schuldeisers, om Bax Music weer financieel gezond te krijgen. Maar vlak voordat het rond zou komen, kreeg Jochanan Bax de aandelen van zijn ernstige zieke schoonvader. Daarmee had hij ineens een meerderheid in het bedrijf en kon hij de saneringsregeling blokkeren. Een faillissement werd daardoor onvermijdelijk.
Jochanan Bax: ‘Strategie was hartstikke goed’
Veel betrokkenen houden Jochanan Bax verantwoordelijk voor de teloorgang. Zelf ziet hij dat totaal anders. „De strategie die we hanteerden, was hartstikke goed”, zegt hij tegen de PZC. De beschuldigingen van zelfverrijking, belangenverstrengeling en wantoestanden legt hij naast zich neer.
De zaken die Rabo aanhaalt, zijn volgens hem op zich niet uit de lucht gegrepen. „Maar hun lezing is anders dan die van mij.” Bax zegt dat Rabo hem probeerde ‘weg te pesten’, omdat zij ‘de tent’ zouden willen verkopen. Anderen bestrijden dat. Bax erkent dat hij tijdelijk geen belasting betaalde. „Dat zijn ondernemerskeuzes. Daar kun je van alles van vinden, maar dat is wel de praktijk.”
Na het faillissement stelde Bax alles in het werk om het bedrijf weer in handen te krijgen. De andere kaper op de kust was vastgoedondernemer Jan ’t Hoen. Met steun van Stijn Bakkeren troefde Bax hem af. Ruim 15 miljoen telden ze neer voor de doorstart, terwijl de totale schuld 43 miljoen was. Het grootste deel van de opbrengst gaat naar huisbankier ABN Amro. Andere schuldeisers hebben het nakijken.
Zo is Jochanan Bax toch degene die het laatst lacht. Hij heeft ‘zijn’ bedrijf terug en kan met een schone lei verder. De webshop en de winkels zijn weer open. Uit alles blijkt dat hij verder gaat waar hij was gebleven. Business as usual. Of hij met de kennis van nu de afgelopen jaren dingen anders zou hebben gedaan? „Nee”, zegt hij zonder aarzelen.
Curator moet dubieuze praktijken bij Bax Music onderzoeken
Al vóór de doorstart waren er signalen over misstanden en onbehoorlijk bestuur, wisten ook de curatoren. Vakbond CNV probeerde daarom de doorstart met Jochanan Bax te blokkeren en stapte naar de rechter-commissaris. Die gaf toch toestemming en zei dat de curatoren ‘rekening hebben gehouden met de belangen van alle betrokkenen’.
Volgens Frank Verstijlen, hoogleraar privaatrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, moet een curator ‘veel tegenstrijdige belangen behartigen’. „Hij heeft de maatschappelijke taak om te bezien of er sprake is van onregelmatigheden. Maar zijn kerntaak is om voor een zo hoog mogelijke uitkering aan de schuldeisers te zorgen. De best mogelijke kandidaat is meestal degene die het hoogste bod uitbrengt. Iemand die al precies weet hoe de onderneming in elkaar zit, staat op voorsprong bij het uitbrengen van het bod.”
Alarmerende signalen, zoals waarover bij Bax wordt gesproken, zijn ‘zeker omstandigheden die een curator met interesse bekijkt’, zegt Verstijlen. Tegelijkertijd is er bij een mogelijke doorstart weinig ruimte voor grondig onderzoek. „Een curator moet onder hoge tijdsdruk een beslissing nemen, op basis van de informatie die op dat moment beschikbaar is.” Na de doorstart gaat het onderzoek naar eventueel onbehoorlijk bestuur verder.
Curator Folkert Hiemstra wil niet ingaan op de ontwikkelingen. „Maar we lezen alles wat wordt gepubliceerd”, verzekert hij. „Wij moeten echt naar de feiten kijken en kunnen niet afgaan op dingen die we horen. Die kunnen wel aanleiding zijn om iets mee te nemen in ons onderzoek.” Dat neemt nog geruime tijd in beslag.
