Pensioen voor pizzabezorger? ‘Grote geld zal zich niet zomaar gewonnen geven’

Die megasprong vooruit in hun arbeidsvoorwaarden danken ze aan nieuwe Europese regels, momenteel in de maak, die bepalen dat platformwerkers per definitie werknemer zijn en de bewijslast van het tegendeel bij het platform ligt. De Ubers en Deliveroos van deze wereld zijn daar allesbehalve gelukkig mee. ,,Hun lobbyisten liggen dagelijks voor de deur’’, zegt Agnes Jongerius, PvdA-delegatieleider in het Europees Parlement in het AD. ,,Maar dit gevecht is het waard om aan te gaan. Doen we niks, dan halen ze onze hele sociale bescherming onderuit.”

In een resolutie waarover het woensdag stemt, nodigt het Parlement de Europese Commissie uit om in nieuwe wetgeving uit te gaan van ‘een weerlegbare aanname van een werknemersrelatie voor platformwerkers’ en van ‘omkering van de bewijslast’. Dat is een ondersteuning van de lijn die de Commissie al volgt. In overleg met de sociale partners, vooruitlopend op een voorstel eind dit jaar, gaat ook Brussel uit van omkering van de bewijslast, met de aanname dat het platform in principe de werkgever is.

'Platforms geven nu werknemers helemaal niet de kans zich als werknemer te definiëren'

Voor Jongerius, die zich hiervoor in de aanloop naar het Parlementsdebat sterk heeft gemaakt, is dat niet meer dan normaal. ,,Platforms geven nu werknemers helemaal niet de kans zich als werknemer te definiëren. Intussen houden zij wel de regie. Zij bepalen de hoeveelheid werk, het tarief, wie welke klus krijgt. Is er geen werk, dan betalen ze niets. In feite herintroduceren ze via een omweg het stukloon van honderd jaar geleden, en wentelen ze hun bedrijfsrisico af op de werknemer.’’ Die mag intussen van zijn karige loon zijn pensioenpremies en sociale zekerheid betalen. Jongerius wil dat, net als het Europees vakverbond, collectief regelen, en noemt dat ‘gezond paternalisme’. ,,Wie jong is, staat er niet bij stil dat je later oud wordt, of misschien voordien al ziek of arbeidsongeschikt. Dat overkomt toch alleen anderen? Tot het je zelf overkomt.”

De verleiding om als werkzoekende met een platform in zee te gaan is groot, erkent Jongerius. Platforms doen er alles aan zich als ideale werkomgeving te presenteren. ,,Je wordt lekker gemaakt met valse beelden. Ben je chauffeur, dan zijn dat in het begin de lekkere ritjes, met een mooie auto op leasecontract. Zo word je helemaal dat systeem ingezogen. Maar o wee als je daarna niet altijd beschikbaar bent of een klus weigert. Dan mag je achteraan in de rij aansluiten en zijn de mooie ritjes voor anderen.”

Platforms sturen legers lobbyisten naar Brussel, met de boodschap dat zij de moderne tijd vertegenwoordigen

Om de nieuwe regels tegen te houden, sturen de platforms nu legers lobbyisten naar Brussel, met de boodschap dat zij de moderne tijd vertegenwoordigen – die van een vrije markt en flexibele arbeid. Wie daar niet in mee wil, gaat met zijn rug naar de toekomst staan. En zijn zij niet ook het laatste redmiddel voor honderdduizenden baanzoekenden die op de klassieke arbeidsmarkt geen plekje kunnen vinden? Jongerius: ,,Met dat soort argumenten rollen ze hun verdienmodel over heel Europa uit. Hun dure advocaten draven overal op in rechtszaken, zoals vandaag in Amsterdam, waar de rechtbank zich uitspreekt over de eis van de FNV dat Uber zijn chauffeurs conform de cao betaalt.” Uber wijst dat natuurlijk af: ‘Wij zijn slechts een technologieplatform dat werkt met zelfstandige chauffeurs.’

Die zelfstandige chauffeurs bestaan. In Nederland zouden we ze zzp’ers noemen, of om verwarring met schijnzelfstandigen te vermijden ‘echte zzp’ers’. Maar aan hun positie wil Europa niet komen. ‘Echte zzp’ers’ die op hun voorwaarden zaken willen doen met platforms, kunnen dat blijven doen. Wat het Europees Parlement dan weer absoluut niet wil, is een categorie van platformwerkers tussen zzp’ers en werknemers in. Dat lost niets op en maakt de zaak alleen maar ondoorzichtiger.

'Dit wordt een gevecht, het grote geld zal zich niet zomaar gewonnen geven'

Jongerius beseft dat de strijd nog verre van gestreden is. ,,Dit wordt een gevecht, het grote geld zal zich niet zomaar gewonnen geven.” Bij Commissie en Parlement mogen de kaarten dan gunstig liggen, daarna komen de 27 lidstaten nog. De Franse president Macron, per 1 januari Raadsvoorzitter, zit er dubbel in, analyseert Jongerius. ,,Hij zal zeker gevoelig zijn voor het argument dat de platforms arbeidskansen geven aan kansarme mensen uit de banlieues, al blijft het raar dat ze die alleen kunnen bieden door alle risico’s op hun werknemers af te wentelen. Maar misschien dat Macron vlak voor de Franse verkiezingen zijn sociale gezicht wil laten zien, en hij toch zorgt voor wetgeving.”