SnappCar-oprichter Victor van Tol: 'Als je roomser bent dan de Paus, sla je nooit een deuk in het universum'

,,Als veel mensen hun huis willen delen, waarbij vreemden allerlei capriolen in je bed uithalen, dan zou het delen van auto’s zeker een succes worden. In het buitenland was autodelen al in opkomst. We keken goed naar Airbnb dat een groot deelplatform voor huizen had en dachten: dat kunnen we beter’’, vertelt Victor van Tol (47) met pret in zijn ogen aan het AD.

In 2011 richtten drie Utrechtse mannen een bedrijfje op dat later SnappCar gaat heten. ,,We hadden de overtuiging dat we het grootste deelauto-platform voor auto’s in de wereld zouden worden. Achteraf was dat heel naïef. Aan de andere kant: zonder een vleugje naïviteit begin je nergens aan.’’ Tien jaar later is SnappCar niet de grootste van de wereld, maar wel een succes. Er zijn inmiddels een miljoen gebruikers in drie landen, een aanbod van 100.000 auto’s en het bedrijf telt dertig werknemers. Buitenlandse investeerders hebben hoge verwachtingen en staken miljoenen in het bedrijf.

Van Tol stond al die tijd aan het hoofd van SnappCar. Recent stopte hij als ceo en schreef met een ghostwriter een boek over zijn ervaringen: Snappstory, het eerlijke verhaal achter 10 jaar SnappCar. Daarin doet hij uit de doeken hoeveel stress het kostte het bedrijf levensvatbaar te houden, hoe hij roofbouw pleegde op zijn lichaam en doodsangsten uitstond toen hij een grote tumor moest laten verwijderen. Maar hij schrijft ook over de overwinningen met het binnenhalen van financiering, zijn ijzeren werkdiscipline en het belang om regelmatig afstand te nemen van je werk.

Startkapitaal autodeelbedrijf Snappcar

Het Utrechtse drietal kent elkaar van vriendschapsclub Tafelronde, als ze in 2011 met hun autodeelbedrijf beginnen. Ze zeggen hun banen op, brengen spaargeld in en storten zich vol op het avontuur. Een succesvolle pitch bij een wedstrijd van adviesbureau McKinsey voor startende ondernemers levert een startkapitaal van 25.000 euro op. Ze kiezen de definitieve naam SnappCar en nog hetzelfde jaar volgt de lancering in Utrecht in bijzijn van toenmalig burgemeester Aleid Wolfsen.

De ondernemers hebben de eerste SnappCar-gebruikers opgetrommeld voor een presentatie aan de pers. De Utrechtse Annemarie gaat haar auto een dag verhuren aan stadsgenoot Micha, die er 30 euro voor betaalt. Een mooi verhaal dat veel publiciteit oplevert, maar Van Tol erkent nu dat het doorgestoken kaart was. Beiden waren vrienden van de ondernemers en de autorit zou er nooit komen. Ook de andere auto’s die in de beginfase op het platform worden aangeboden, zijn van familie, vrienden en kennissen.

Neemt hij vaker een loopje met de waarheid? ,,Als je roomser bent dan de Paus, sla je nooit een deuk in het universum. Annemarie en Micha wilden echt met autodelen aan de slag; alleen de transactie was bedacht. Annemarie verhuurt tot op de dag van vandaag haar auto. En als je zo’n platform begint, moet je het in het begin hebben van vrienden en familie. We hadden geen geld voor reclame.’’ Bovendien waren de auto’s die werden aangeboden echt, zegt Van Tol. ,,Ook nu zetten mensen hun auto erop zonder daadwerkelijk te verhuren. Ik vind dus niet dat het een loopje met de waarheid was. Ik zou het zo weer doen.’’

Technische kennis groei-opstakel

Het blijkt in die tijd moeilijker dan gedacht om mensen aan het autodelen te krijgen. De oprichters hebben geen technische kennis om de app en website te bouwen en moeten er anderen voor inhuren. Het geld gaat er hard doorheen en de inkomsten blijven achter. Om te overleven sluiten de ondernemers persoonlijke leningen af. Van Tol verkoopt zijn dierbare Porsche en leent ook geld bij vrienden. Voor een bedrijfslening bij de Rabobank moeten ze persoonlijk garant staan.

,,De eerste twee jaar konden we onszelf ook geen salaris uitbetalen. Alles bij elkaar ging het om serieuze bedragen. Als het mis was gegaan, was álles weg. Het was ook de tijd van de financiële crisis en ons huis stond flink onder water. Ik heb mijn vrouw moeten beloven dat we ons huis niet zouden hoeven te verkopen.’’

Onderhandelingen met chirurg

Ook in de omgang met werknemers is SnapCarr geen standaard organisatie. Personeelsleden mogen bijvoorbeeld zelf beslissen hoeveel vakantiedagen ze opnemen. ,,De gedachte is dat autonomie belangrijk is; het staat ook in de kernwaarden van het bedrijf. Als je die vrijheid niet aankunt, kun je beter ergens anders werken. Het gaat erom dat je je werk goed doet. Hoeveel vakantie er daadwerkelijk wordt opgenomen? Dat wordt niet bijgehouden. Mijn gevoel zegt dat het vijf tot zes weken per jaar is. Heel normaal dus. Ik ga ook elk kwartaal op vakantie om even afstand te nemen.’’

Privé zijn het eveneens hectische jaren. Van Tols vrouw heeft ivf-behandelingen nodig om zwanger te worden. Het leidde uiteindelijk tot de geboorte van twee kinderen. En in 2017 blijkt plotseling dat er een grote tumor in zijn borstkas groeit. ,,Ook hier ging ik weer naïef in’’, blikt de ondernemer terug. ,,Ik ging er vanuit dat ik twee weken van de operatie zou moeten herstellen en het dingetje dan was opgelost. Tot de chirurg de dag voor de operatie belde. Er was een grotere ingreep nodig dan gedacht: mijn hele borst moest worden open gezaagd. Ik heb toen voorgesteld om het eerst via de zijkant te proberen en zo nodig het later alsnog via de borstkas te doen.’’

Maar hier valt - in tegenstelling tot het zakenleven - niets te onderhandelen. ,,Er was duidelijk geen deal te sluiten. Achteraf logisch natuurlijk, hij is geen investeerder. Toen ben ik gaan googelen en zag dat er toch wel een kans is dat je het niet overleeft. Ik kreeg geen grote doodsangst, maar het voelde wel heftig. Ik heb mijn testament erbij gepakt en gekeken of alles goed geregeld was.’’

De tumor blijkt goedaardig en na intensief herstel is Van Tol weer de oude. Hij neemt zich voor een betere balans tussen werk en privé te zoeken. Het is een van de redenen om in 2020 te stoppen als ceo en uit dienst te treden. Hij is inmiddels een nieuw bedrijf begonnen dat handelt in overtollige groentezaden en hij werkte aan het boek.

De heilige koe

Ook adviseert hij startende ondernemers. Dan legt hij bijvoorbeeld uit hoe hij zijn werkdagen indeelt. ,,Mijn ouders waren gestructureerd en ik heb me ook aangeleerd heel gedisciplineerd te werken. Ik begin niet ‘s ochtends met het bijwerken van de mail en sociale media , maar concentreer me op de belangrijke zaken. Er zijn talloze onderzoeken waaruit blijkt dat de meeste mensen ‘s ochtends productiever zijn. Voor startende ondernemers die overlopen met alle zaken die ze moeten regelen, kan zo’n werkwijze van waarde zijn.’’

De motivatie om destijds in het autodelen te stappen, was het verminderen van het aantal auto’s op de weg. Dat is gelukt, maar het gaat minder snel dan gehoopt, erkent Van Tol. ,,Mensen vinden het spannend om spullen uit te lenen en dat geldt zeker voor een auto. Het is nog steeds hun heilige koe. Aan de andere kant: er is een wereld te winnen. Ik denk dat steeds meer mensen gaan meedoen omdat het simpelweg geld bespaart.’’

Waren alle stress en financiële zorgen het waard? ,,Zeker, zonder enige twijfel. Ik zoek de grenzen op en ga goed op adrenaline. Er zijn een miljoen gebruikers, gekoppeld aan een sociaal doel. Voor Nederlandse begrippen is het uniek wat we hebben neergezet.’’