‘Even niet duurzaam Manon. We hebben het al zwaar genoeg in deze maatschappij.’ Met deze woorden kondigde Manon van Leeuwen, oprichter van Zustaina het faillissement van haar duurzame onderneming aan. En ze is niet de enige duurzame ondernemer die het loodje legt. Deelbakfietsenmerk Cargoroo stopte begin dit jaar en ook Northvolt, dat hét batterijbedrijf van Europa moest worden, trok in maart dit jaar de stekker eruit.
Ook Pieter Pot ging failliet en maakte afgelopen jaar een doorstart. Het rijtje met duurzame ondernemingen dat nog wel overeind staat, maar waar de groei stokt, daar gelaten. De faillissementen doen de vraag rijzen: hebben duurzame ondernemers het lastiger dan de gemiddelde ondernemer en gaan er meer duurzame ondernemers failliet?
Duurzame ondernemers zijn meer uitgesproken
„Er is geen concreet onderzoek naar gedaan, dus ik vraag me af of er meer duurzame ondernemers failliet gaan”, zegt Ankie van Wersch, directeur-bestuurder van Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Nederland. „Ik zie dat in Nederland de plasticrecyclebedrijven het lastig hebben. Maar bij duurzame ondernemers in de breedte zie ik niet dat er meer dan de gemiddelde ondernemer omvallen.”
Duurzame ondernemers zijn veel opener en uitgesprokener als het misgaat
Ankie van Wersch directeur-bestuurder van MVO Nederland
Maar duurzame ondernemers lijken wel anders te communiceren, bijvoorbeeld op sociale media, waardoor het lijkt alsof er meer omvallen. „Duurzame ondernemers zijn veel opener en uitgesprokener. Ook als het misgaat. Ze delen dat sneller, omdat ze een boodschap aan hun faillissement willen hangen en daarmee andere duurzame ondernemers willen helpen.”
Lees ook: Pieter Pot succesvol met nieuwe positionering: lage kosten, meer verkoop en verspillingsvrij
Duurzame ondernemers hebben meer concurrentie gekregen
Hebben duurzame ondernemers het wel lastiger dan de gemiddelde ondernemer? „Ze hebben er in ieder geval meer concurrentie bij gekregen”, zegt retailexpert, Tom Kikkert. „Bij elke retailer, maar ook in de andere branches, staat duurzaamheid op de agenda. Dat is positief voor het klimaat, maar veel duurzame ondernemers zijn hun bedrijf begonnen vanuit een duurzaamheidsmissie. Als jouw bedrijf bestaat bij de gratie van duurzaamheid, dan heb je wel een probleem. Je wordt dan steeds minder bijzonder.”
Van Wersch haalt Zeeman en Hema als voorbeeld aan. „Zij bieden duurzame alternatieven met dezelfde kwaliteit en prijs. Dan wordt de keuze voor de consument makkelijker om te maken. Daarom zie je dat op dit moment de bedrijven die in transitie naar duurzamer zijn, soms makkelijker kunnen schalen dan bedrijven die het van scratch doen.”
Kikkert sluit zich bij Van Wersch aan: „De bedrijven die de beweging hebben aangejaagd zijn niet altijd de bedrijven die er met het succes op lange termijn vandoor gaan.” En om als duurzaam merk toekomstbestendig te zijn, moet je meer dan duurzaamheid zijn, stelt Kikkert. „Wat blijft er over als je duurzaamheid weghaalt? Neem Tony’s Chocolonely. Dat is zonder duurzaamheid nog steeds een reep met fun, vrolijkheid en een ander verhaal.” Van Wersch voegt daaraan toe dat je product qua kwaliteit en imago ook moet kunnen concurreren met andere bedrijven.
Wees niet te perfect als duurzame onderneming
Duurzame bedrijven zijn vaak ontstaan uit een specifieke missie: het stoppen van ontbossing, fast fashion tegenaan, recyclen van grondstoffen of het stoppen van kinderarbeid. Dat is heel nobel, maar de experts zien dat duurzame ondernemers hun succes nogal eens in de weg zitten door die idealen. „Als je het 100 procent perfect wilt doen dan is schaal behalen lastig. Als je een product hebt dat voor 90 procent goed is, doe je het al vele malen beter dan je concurrenten”, zegt Van Wersch.
Zij kunnen ervoor kiezen kleinschalig en daarmee volledig kinderarbeidvrij te zijn of zij kunnen koffie halen uit een regio waar nog wel kinderarbeid gebeurt
Ankie van Wersch MVO Nederland
Ze neemt koffiemerk Moyee als voorbeeld. Op LinkedIn schrijft de oprichter van het merk: ‘Kinderarbeid? Ja hoor, bij ons wel.’. „Zij kunnen ervoor kiezen kleinschalig en daarmee volledig kinderarbeidvrij te zijn of zij kunnen koffie halen uit een regio waar nog wel kinderarbeid gebeurt, waar ze makkelijker kunnen groeien om uiteindelijk langzaam kinderarbeid uit te faseren. Daar maak je uiteindelijk meer impact mee. Als je volledig missiegedreven bent en je bedrijf alleen een voorbeeld moet zijn voor anderen, dan moet je accepteren dat je geen schaal gaat halen.” Kikkert is het eens met Van Wersch: „Idealisme is echt je grootste tegenstander.”
‘Stel een ondergrens aan je impact’
Moeten alle duurzame voornemens dan overboord om succesvol te ondernemen? „Nee, maar Tony’s krijgt veel kritiek omdat ze chocolade verkopen en dat niet per definitie gezond is. Stel je voor dat zij ook nog eens volledig caloriearm waren. Dan waren ze nooit zo groot geworden en daarmee zoveel impact gemaakt als dat ze nu doen”, zegt van Wersch.
Het advies aan duurzame onderneming luidt vooral: stel een ondergrens voor je duurzame doelen. „Je moet bijvoorbeeld op zijn minst twee keer beter zijn dan de traditionele bedrijven. Maak voor jezelf een pad naar je perfectionistische doel. Het is logisch dat je daarnaartoe wilt, maar om daar te beginnen is lastig”, stelt Van Wersch.
Ook deze investeerders kijken naar toekomstige schaalbaarheid
Ankie van Wersch MVO Nederland
Dat goede plan gaat je als duurzame ondernemer ook makkelijker aan financiering helpen. Want waar het Zustaina van Manon van Leeuwen onder andere failliet is gegaan door gebrek aan financiering, zijn er volgens Van Wersch genoeg duurzame investeerders. „Kijk waar je die financiering vraagt en zorg voor een goed plan. De markt voor investeerders met een impacthart is spijkerhard aan het groeien. Dus de vraag is moet je nog bij de banken aankloppen of juist bij dat soort partijen gaan kijken? Zorg in ieder geval wel dat je businessmodel en je impactverhaal retegoed zijn. Ook deze investeerders kijken naar toekomstige schaalbaarheid.”
Na het faillissement van Zustaina van Manon van Leeuwen ging De Ondernemer met haar in gesprek. Hoe heeft Van Leeuwen het duurzaam ondernemen ervaren en welke lessen geeft ze mee aan andere duurzame ondernemers?
