Henk Jan Beltman (Tony’s Chocolonely): 'Meer chocola, meer geld, heeft meer impact'

,,Ik heb altijd mijn eigen projecten georganiseerd en daar verdiende ik meer geld mee dan ik ooit in loondienst zou krijgen. Toen ik studeerde, kocht ik bijvoorbeeld domeinnamen op die ik voor veel geld weer verkocht. Toen ik mijn papiertje haalde, zag ik dat als een toegangskaartje om bij een grote corporate te kijken om te leren hoe het daar werkt. Ik ben begonnen bij Heineken, maar dat liep eerder af dan verwacht, omdat zij aangaven dat ik te ondernemend was en ze iemand wilden hebben die binnen de kaders bleef.”

Trots

,,Ik wil iedere dag trots zijn op wat ik doe. Als ik straks in mijn schommelstoel in het bejaardentehuis zit, wil ik met een glimlach op mijn werkzame leven terugkijken. En die glimlach krijg ik van twee dingen. In de eerste plaats wil ik een team bouwen van de mooiste mensen. Alle mensen die hier werken zijn zó toegewijd, dat vind ik het allerbelangrijkste. Op de tweede plaats, heel dicht daarachter, komt de impact op de boer. Tony’s werkt rechtstreeks samen met zevenduizend boeren en heeft via deze samenwerking hun situatie aanzienlijk verbeterd. Het gezin en de gemeenschap van die boeren profiteren ook, dus in totaal hebben zo’n 35.000 tot 50.000 mensen (in)direct profijt van wat wij hier doen. Daar leef ik voor.”

Impact op één

,,Wij zijn geen chocoladebedrijf dat impact maakt, we zijn een impactbedrijf dat chocola maakt. We draaien nu bijna negentig miljoen euro omzet en hebben 160 man personeel, maar het geld en de groei zijn slechts middelen om het hoogste doel te bereiken: impact maken. Hoe meer chocola je verkoopt, hoe meer geld je verdient, des te groter de impact die je kunt maken. Ik wil dat deze manier van denken in elke porie van het bedrijf doordringt.”

Collectief

,,Ik heb ontzettend veel moeite met de uitspraak ‘dat heb ík gedaan’. Ik zie mijn rol bij Tony’s als het fundament waarop iedereen die hier werkt kan bouwen, zodat zij boven zichzelf uit kunnen stijgen. Ik geef hen het vertrouwen dat zij nodig hebben, lof wanneer het hen toekomt en ik vang ze op als ze volledig op hun bek dreigen te gaan. Je wordt als ondernemer snel bovenaan de apenrots gezet en daar heb ik een ontzettende hekel aan. Je moet met elke vezel in je lijf geloven dat juist jouw mensen het verschil gaan maken. Het collectief is belangrijker dan degene die aan het roer staat.”

Hekel aan pastelkleuren

,,Als je een beslissing met veel mensen neemt, gaan de scherpe randjes eraf. Dan krijg je pastelkleuren en daar heb ik een hekel aan: je moet gewoon rood of blauw kiezen. Ik heb dan liever dat één iemand een beslissing neemt en dat met volle overgave doet, dan dat je gezamenlijk ergens in het midden belandt. Je kunt wel alles gaan beredeneren, maar uiteindelijk voel je in je pens waar je enthousiast van wordt. Als je dat onderbuikgevoel negeert, word je nooit meer dan een middelmatig bedrijf. En ik heb een broertje dood aan middelmatige bedrijven. Ik wil iets winnends neerzetten en het is mijn taak om het team met hetzelfde gevoel te injecteren.”

Ingrijpend

,,’s Nachts kreeg ik een beroerte zonder dat ik het wist. De volgende ochtend ben ik gewoon naar mijn werk gereden. Onderweg was ik aan het bellen toen degene aan de andere kant van de lijn mij vroeg of ik soms dronken was. Eenmaal op kantoor aangekomen, ben ik een online zoektocht gestart naar ‘hersenbloeding’ en ‘TIA’ en toen ging het heel snel. Ik heb mijn commercieel directeur Eva gebeld om te zeggen dat ik naar het ziekenhuis moest en of zij in de tussentijd op de chocola wilde letten. Ik ben er toen uiteindelijk zeven maanden uit geweest. Mijn wereld werd ineens heel klein.”

Misbaar

,,In de periode na mijn beroerte zat ik alleen thuis en er werd maar niet gebeld. Dat is extreem klote, want je denkt dat je heel belangrijk bent voor je werk, maar alle projecten liepen probleemloos door. De bank die ons in het begin heeft gefinancierd zei toentertijd: ‘We investeren in de vent, niet de tent.’ Drie jaar later bleek de tent prima te draaien zonder die vent. Op het moment zelf vond ik dat heel zwaar, maar achteraf is het goed geweest. Ik overweeg nu veel bewuster waar ik mijn tijd in wil steken en welke werkzaamheden ik prima aan een ander kan overlaten. Het ergste zou ik het vinden als ik zelf de bottleneck op de ontwikkeling van de organisatie word. Als we over twee jaar op het niveau zitten waarvan ik hoop dat we zullen zitten, is Tony’s mij ontgroeid en moet ik plaatsmaken voor iemand die ons een nieuwe fase inleidt.”

Succesmoment

,,Het was een bizar moment toen we besloten ‘Tony’s Open Chain’ in te zetten. Deze term refereert naar het verbreken van de slavernijketen in combinatie met de term open source. Wij hebben toen alles wat wij de afgelopen jaren geleerd hebben beschikbaar gesteld aan concullega’s, zodat zij op dezelfde manier chocolade kunnen maken. Onder andere Delicata, de chocolade van Albert Heijn, is een partner in Tony’s Open Chain. Als bedrijf gaat het zo tegen je instinct in om jouw geheime recept weg te geven, maar als ik bedenk wat de impact hiervan kan zijn op de boeren in Afrika, word ik daar zo übertrots van!”

Groen versus poen

,,Als ondernemer neem ik risico’s waar andere mensen misselijk van worden. Ik bedoel: ik heb in mijn holding ruim twintig miljoen euro schuld! Ik vind dat ik schathemeltjerijk zou mogen worden van het verkopen van chocola op deze manier. Als Nederlanders moeten wij nog leren dat je best geld mag verdienen met een impactorganisatie. Als je maar een integere invulling geeft aan jouw missie. Waarom mag iemand bij Shell wel bakken met geld verdienen, maar niet bij Tony’s? Daar heb ik echt nog wel een wedstrijd te winnen.”

Rituelen

,,Iedere dag als ik ’s ochtends in de spiegel kijk, vraag ik me af: is dit een goede dag? Dragen de afspraken bij aan mijn glimlach als ik straks oud ben en in de schommelstoel zit? En dan kan het zijn dat ik afspraken afzeg. Als ik moet rennen en vliegen krijgt iedereen een zesje, terwijl ik altijd minimaal een acht wil neerleggen. Ik wil niet geleefd worden, maar wil juist proactief zijn, want er is nog nooit een bedrijf groot geworden door reactief te handelen. Ik werk zo’n twaalf uur per dag, maar in het weekend werk ik in principe niet. Ik wil dat de mensen die bij Tony’s werken ook realiseren dat we chocolade maken. Er gaat niemand dood, dus als er iets niet af is, is er geen man overboord.”

Gouden tip

,,Je moet je zorgen maken over de realiteit en niet over je imago. Daarom maken we geen commercials: kom maar in een van onze winkels kijken hoe het er echt aan toegaat. Als je intern een mooi bedrijf bouwt, hoef je alleen maar de ramen open te zetten of mensen willen een kijkje nemen. Marketing hoeft dan vrijwel geen geld te kosten. Onze winkel is voor ons een mogelijkheid om in contact te komen met de consument. Onze werknemers van alle afdelingen zijn verplicht om één dag per maand in de winkel te werken. Voor je het weet lezen ze in een marktonderzoek hoe de consument eruitziet! Nee, dat moeten ze zien en ervaren. Ken je klant. Dat kan ik iedereen aanbevelen.”

Roer om

,,Je moet nooit denken: wij zijn goed en zij zijn fout. Andere bedrijven willen wel, maar het is onvermogen. Als jij al honderd jaar chocolade maakt op een bepaalde manier is het vrijwel onmogelijk om daarin opeens een haakse bocht te maken. Er zijn niet zoveel mensen die een revolutie veroorzaken, maar veel meer mensen die een evolutie veroorzaken. Je hebt krachtige mensen nodig om de koers te verleggen, veel ceo’s die er nu aankomen zijn wel echt lefgozers die dat zullen proberen. De mensen waar ik mee werkte bij Heineken staan inmiddels aan het roer, dus nu zal er echt met het hart gehandeld worden. Dat geloof ik écht. Als iedereen een stapje vooruitzet en daadwerkelijk impact wil maken, wordt de wereld een mooiere plek.”