Hij had de elektrische deelscooters van Go Sharing al door Deventer zien rijden. Nooit nam hij de moeite er een te proberen, tot een vriend een kortingscode appte. Na die eerste keer was hij verkocht. Sindsdien maakte Daniël Lugtmeier al zeker dertig ritjes op een appeltjesgroene deelscooter, schrijft AD.
De elektrische deelscooter, 'gewoon omdat het leuk en gemakkelijk is'
Niet naar zijn werk in Zutphen, die afstand is te groot, maar altijd in de stad. ,,Ik woon in het centrum van Deventer, dan is een deelscooter heel handig”, vertelt Lugtmeier. ,,Een ritje naar de tennisbaan, een bezoek aan vrienden, even naar een andere supermarkt omdat de Dirk bij mij om de hoek iets niet heeft. In dat soort situaties gebruik ik er een. Voor korte afstanden is het ideaal. Je betaalt een paar euro en het is fun om op te rijden.” Zijn fiets gebruikt Lugtmeier tegenwoordig minder vaak. Dat voelt soms als valsspelen, geeft hij eerlijk toe. ,,Vroeger maakte ik deze ritjes op de fiets, nu pak ik even snel een deelscooter. Gewoon, omdat het leuk en gemakkelijk is.”
De elektrische deelscooter is de snelst groeiende vorm van deelvervoer. Felyx was in 2017 in Amsterdam de eerste aanbieder, inmiddels zijn Go Sharing, Check en Juuve geduchte concurrenten. De afgelopen twee jaar verspreidden de stille tweewielers zich als een olievlek over Nederland. Eerst in de Randstad, daarna al snel over de rest van het land.
Onze missie is een groene planeet, met duurzaam vervoer. Om dat te bereiken, willen we zoveel mogelijk deelmobiliteit creëren
Philippe van Raalte, marketingmanager Go Sharing
Go Sharing timmert momenteel het hardst aan de weg. Het bedrijf uit Nieuwegein, dat wordt geleid door twintigers, begon in september 2019 met tweehonderd deelscooters in Eindhoven. Amper twee jaar later rijden er vijfduizend rond, verspreid over dertig plaatsen. ,,We gaan heel hard”, vertelt marketingmanager Philippe van Raalte. ,,We zijn bezig met uitbreiden en willen zo snel mogelijk een landelijke dekking. Onze missie is een groene planeet, met duurzaam vervoer. Om dat te bereiken, willen we zoveel mogelijk deelmobiliteit creëren.”
Niemand straks meer met eigen voertuig van A naar B
Nu nog alleen met deelscooters, op termijn ook met deelauto’s en deelfietsen. Niet alleen in Nederland, ook in het buitenland. Sinds dit voorjaar rijden de Go Sharing-scooters ook in Wenen, Antwerpen en Saarbrücken. Van Raalte: ,,Ons doel is dat niemand straks nog een eigen voertuig nodig heeft, maar altijd een deelvoertuig in de buurt heeft om van A naar B te gaan.”
In steden waar de deelscooters nieuw zijn, zoeven vooral twintigers erop door de straten. Een ouder publiek moet het stille vervoermiddel nog ontdekken. Van Raalte: ,,We hebben een brede groep gebruikers, maar het klopt dat de meeste klanten twintigers zijn. Jongeren zijn avontuurlijk, proberen sneller iets nieuws. In steden waar we al langer zitten, merken we wel dat ook een ouder publiek ons weet te vinden.”
Het gebruik is eenvoudig. Via een app op de mobiele telefoon reserveer je een deelscooter in de buurt. Ter plekke maakt de scooter contact met de mobiel en dan kun je wegrijden. Een sleutel is niet nodig. Je betaalt per minuut, bij Go Sharing is dat 29 cent, bij Felyx 30 cent. Parkeren kan bijna overal.
Lees ook: Het succesgeheim van GO Sharing scooters en wat je ermee kunt voor je bedrijf
Volgens Go Sharing en Felyx, de grootste aanbieders, zijn hun deelscooters hét alternatief voor de auto. Gebruikers laten hun vervuilende barrel steeds vaker staan ten faveure van een schone deelscooter, claimen de bedrijven. Met die groene belofte kloppen ze aan bij gemeenten, die de aanbieders vaak met open armen ontvangen. ,,Van ritjes korter dan 7,5 kilometer wordt in Nederland 50 procent met de auto gedaan”, zegt woordvoerder Daan Wijnants van Felyx. ,,Een enorm potentieel aan vervoersbewegingen dat óók met een elektrische deelscooter kan worden verreden.”
Online platformexpert waarschuwt gemeenten
Niet iedereen neemt het verhaal van de deelscooterbedrijven klakkeloos over. Online-platformexpert Martijn Arets, auteur van het boek De Platformrevolutie, is sceptisch. Hij waarschuwt gemeenten zich niet blind te staren op de groene beloften van de deelscooterbedrijven. ,,Het zijn vooral heel slimme marketeers”, zegt Arets. ,,Dat begint al met de term ‘delen’, dat een positieve bijklank heeft. Terwijl het feitelijk gewoon verhuurbedrijven zijn, maar dan in een modern jasje. Je hoeft je gehuurde scooter niet terug te brengen naar een loods, maar laat hem op straat achter. Daar staan ze vervolgens als reclamezuil in de publieke ruimte. Gratis reclame, heel slim.”
Arets is voorstander van deelmobiliteit, maar over deelscooters heeft hij zijn twijfels. De cruciale vraag is volgens de expert: wat vervangt de deelscooter? Laat een gebruiker zijn auto staan, dan is dat mooi. Wordt de deelscooter vooral gebruikt als alternatief voor fiets of openbaar vervoer, dan heeft het een averechts effect. ,,Uber beloofde dat mensen geen auto meer zouden kopen. Uit onderzoeken in de VS blijkt echter dat die goedkope taxidienst mensen vooral uit het openbaar vervoer haalt. Het is best aannemelijk dat deelscooters een soortgelijk effect hebben.”
Deelscooters rijden met hoge snelheid over het fietspad, wat tot extra gevaarlijke verkeerssituaties leidt
Walther Ploos van Amstel, lector 'city logistiek' aan de Hogeschool van Amsterdam
Gemiddeld aantal kilometers per scooterrit groeit
Aanbieders verzamelen allerlei data over het gebruik van hun deelscooters. Toch blijft het vaag of hun claim klopt dat klanten vooral de auto laten staan. ,,Dat weten we niet goed”, zegt marketingmanager Van Raalte van Go Sharing. ,,We hebben zeker ook klanten die anders met de fiets waren gegaan. Wel zien we dat het gemiddeld aantal kilometers per rit groeit. Dat maakt het aannemelijker dat gebruikers vaker de auto laten staan.”
Om meer inzicht te krijgen, houdt Go Sharing enquêtes onder klanten. Maar volgens Van Raalte zijn die niet toereikend om duidelijke uitspraken te doen. ,,We gaan een gespecialiseerd bureau inhuren dat ons bij deze onderzoeken helpt. Zo hopen we correcte data te krijgen, meer wetenschappelijk. Wat ik wel kan zeggen: wij zien onszelf nadrukkelijk als concurrent van de auto en niet van de fiets of het openbaar vervoer.”
'Deelscooter kannibaliseert de fiets'
Uit klantonderzoeken van Felyx blijkt dat het aantal autogebruikers dat een deelscooter neemt in de minderheid is: 30 procent tegenover 50 tot 70 procent van de gebruikers die anders de fiets zouden pakken of gaan lopen. Lector 'city logistiek' Walther Ploos van Amstel van de Hogeschool van Amsterdam hecht weinig waarde aan de enquêtes die deelscooterbedrijven zelf uitvoeren. ,,Het is pertinente onzin dat de deelscooter de auto vervangt. Dat blijkt uit geen enkele studie. Er is juist veel internationaal onderzoek waaruit blijkt dat de deelscooter de fiets kannibaliseert. En dat is iets wat we niet moeten willen.”
Lees ook: Verkopers (elektrische) scooters doen als gevolg van corona goede zaken
Ploos van Amstel is zeer kritisch over de noodzaak van deelscooters. Hij constateert dat ze vooral worden gebruikt voor korte afstanden, die anders per fiets of lopend worden afgelegd. ,,Ze zijn er voor de hedonistische mens. Al die scootertjes zijn extra: nog meer blik op de weg. Bovendien rijden ze met hoge snelheid over het fietspad, wat tot extra gevaarlijke verkeerssituaties leidt. De trend was de laatste jaren nou juist dat scooters vaker van het fietspad werden geweerd. Op deze manier gaan we terug in de tijd.”
Deelscooters beschouwd als 'verrommeling' van de publieke ruimte
De lector constateert nog een gevolg van de razendsnelle opmars: verrommeling van de publieke ruimte. ,,Deelscooters worden overal en nergens neergezet. Meestal pontificaal op de stoep, maar ik heb ze ook op zebrapaden gezien of gewoon langs de kant van de weg.” In die ergernis staat hij niet alleen. In veel gemeenten regent het klachten. Mensen ergeren zich aan foutparkeerders, deelscooters worden omver geduwd of in de struiken gegooid of zelfs in brand gestoken.
In korte tijd hebben aanbieders in tientallen gemeenten een voet tussen de deur gekregen. Verkeerswethouders verwelkomen ze met open armen. Deelscooters zijn immers elektrisch en dus lekker duurzaam. Dat past mooi in het groene beleid van de gemeente. ,,Het verbaast me hoe naïef gemeenten in dit gelikte verhaal trappen”, zegt Ploos van Amstel. ,,Ze geven hun publieke ruimte gratis weg, terwijl iedere ondernemer die een reclamezuil aan zijn gevel heeft, belasting moet betalen. Bovendien kannibaliseren ze met deelscooters juist op gezonde mobiliteit, zoals fietsen en wandelen. Ze leggen de rode loper uit, zonder dat ze er goed over hebben nagedacht. Het klinkt leuk, zo’n schattige startup. Maar vergis je niet: er zit groot geld achter deze bedrijven.”
We vragen ons af of de deelscooter de fiets niet verdringt. Als dat zo is, dan moeten we het daar nog eens goed over hebben met elkaar
Anja Roelfs, GroenLinks-raadslid
Miljoeneninvesteringen voor aanbieders van deelscooters
In dat laatste heeft Ploos van Amstel gelijk. Zo haalde Go Sharing eind april een investering van 50 miljoen euro binnen, bedoeld voor internationale expansie en uitbreiding van het vervoersaanbod. Eerder al investeerde Rabobank 10 miljoen euro in het bedrijf, dat pas twee jaar bestaat. Ook concurrent Felyx haalde eerder dit jaar 24 miljoen euro op bij investeerders.
Die miljoenen stellen de bedrijven in staat hun netwerk snel uit te breiden. In gemeenten waar zij aankloppen, bestaat meestal nog geen beleid voor deelvervoer. In gemeenteraden leven zorgen over de aanwezigheid van deelscooters. Zelfs bij een partij als GroenLinks, doorgaans toch een groot voorstander van deelmobiliteit. Vooruitlopend op de vergunning heeft bijvoorbeeld Zwolle alvast een aantal gebieden aangewezen waar de deelscooters niet geparkeerd mogen worden. ,,In Zwolle staan ze nu vaak geparkeerd op de stoep, soms ook hinderlijk”, zegt GroenLinks-raadslid Anja Roelfs. ,,Dat is gevaarlijk voor voetgangers, met name voor mensen met een beperking. Ook vragen we ons af of de deelscooter de fiets niet verdringt. Als dat zo is, dan moeten we het daar nog eens goed over hebben met elkaar.”
