Jort Verhage en Juri Hoedemakers aangenomen als... hofnar bij AFAS

V.l.n.r. Arnold Mars, Juri Hoedemakers, Jort Verhage, Bas van der Veldt. Foto: RIanne Temmermans, Video: Wouter Wieman.

Het lijkt wel het begin van een sprookje. Precies een jaar geleden, op 12 november 2020, won ik de eerste prijs met mijn scriptie aan de RSM, Erasmus Universiteit Rotterdam. Mijn scriptie ging over de hofnar van vroeger en wat wij van hem kunnen leren in moderne organisaties. Vervolgens heb ik op basis van deze prijswinnende scriptie in april van dit jaar een artikel geschreven met twee wetenschappers van de Erasmus Universiteit. Dat artikel kwam weer onder ogen van Bas van der Veldt, ceo van AFAS Software, die op basis van het artikel weer een column schreef over het belang van de hofnar, een open klimaat en dat hijzelf zonder tegenspraak een lul zou worden. En dan zit je opeens met collega-hofnar Jort Verhage aan tafel met die ‘potentiële lul’, die je vervolgens ook daadwerkelijk aan aanbod doet om bij AFAS de officiële functie van hofnar te bekleden. WTF!

Ik weet nog dat Bas zei: ,,Als ik het even op mijzelf betrek, het gebrek aan tegengas brengt het risico met zich mee dat ik ga geloven in mijn eigen sprookje. Terwijl de waarheid is dat ik gewoon heel veel mazzel heb. Als ik onvoldoende kritiek krijg, kan ik mezelf als de held gaan zien. Dan word ik steeds onbesuisder en neem ik beslissingen die voor mij wel kloppen, maar voor de rest niet. En word ik – excuse my French – gewoon een lul." Jort en ik konden natuurlijk alleen maar instemmend knikken.

Het is inderdaad gevaarlijk om alleen ja-knikkers om je heen te verzamelen

Dit is trouwens een goed moment om mijn collega-hofnar Jort te introduceren. Kom er maar in: ,,Mijn naam is Jort Verhage, heb sinds juni mijn gymnasiumdiploma op zak en ben nu fulltime ondernemer. Inmiddels heb ik met mijn bedrijf De Hofnar al veel ervaring met het organiseren van tegenspraak in boardrooms door jonge mensen om de tafel te zetten met ceo’s, managementteams en besturen binnen bedrijven. Die tegenspraak en een andere manier van denken is essentieel om verder te komen. Het is ons doel om de hofnar terug te krijgen binnen bedrijven, overheden en onderwijsinstellingen. AFAS is daarbij een geweldige eerste stap.”

Ikzelf zou daar nog aan toe willen voegen dat ieder mens blinde vlekken heeft en dat het inderdaad gevaarlijk is om alleen jaknikkers om je heen te verzamelen. Want wie wijst jou dan op je fouten? Wie vertelt jou de onverbloemde waarheid? Wie houdt jou een spiegel voor? Voor de broodnodige reflectie heb je kritische mensen om je heen nodig. Wat je nodig hebt, is een hofnar. De hofnar was eeuwenlang degene die het reflectieve vermogen van de koning vergrootte. En nu, voor het eerst sinds de Franse Revolutie, en dus 232 jaar na het verdwijnen van het beroep hofnar krijgen wij de kans om het beroep in ere te herstellen. En dat bij zo’n prachtig bedrijf als AFAS. Dat is toch super gaaf!

Wat doet een hofnar nou eigenlijk?

Maar hoe begin je nu? Wat is het eerste wat je gaat doen? Wie was die hofnar nu precies en wat deed hij? De Dikke Van Dale houdt het lemma over de hofnar nogal beperkt:

hof·nar (de; m; meervoud: hofnarren) nar aan een hof, die de vorst door zijn geestigheden vermaken moest.

Inderdaad, vermaak was absoluut een onderdeel van zijn functiepakket. Maar de hofnar vervulde nóg wel vijftien andere functies aan het hof, zoals raadgever, criticus, vertrouweling en bemiddelaar. En met die, en in totaal zestien functies hielp hij het reflectieve vermogen van de koning en de hovelingen te vergroten. Voor eenieder die de diepte in wilt op dit gebied, dit is de link naar mijn scriptie en dit is de link naar mijn boek: ‘Gezocht: Hofnar.’ Dan blijft alleen de vraag over: hoe gaat dat dan in de praktijk?

Voor het eerst sinds de Franse Revolutie

In het verleden zijn er verspreid over de wereld wel soortgelijke pogingen gedaan om de hofnar (of het gedachtegoed van de hofnar) een comeback te laten maken, maar dit is voor het eerste in 232 jaar dat er echt twee mensen worden aangesteld op de daadwerkelijke functie-titel van hofnar binnen een bedrijf.

Hoe de functie van hofnar er precies uit zal komen te zien werd toegelicht tijdens het AFAS Cultuurcafé op 12 november op het hoofdkantoor van AFAS in Leusden. Onze aanpak zal in ieder geval bestaan uit drie grote stappen: Koninkrijk verkennen, Koninkrijk spiegelen en Koninkrijk versterken. Om terug te komen op de woorden van Bas van der Veldt, zal het er in essentie op neer komen dat de medewerkers van AFAS straks ook mogen zeggen dat ceo Bas of cfo Arnold Mars, mt-leden en/of collega’s een ‘lul’ zijn, als het maar bijdraagt om elkaar verder te helpen. Wij gaan dus streven naar een open klimaat door iedereen een beetje hofnar te maken.

Gefundeerde aanpak voor een hofnarrenhandboek

Vanaf september ben ik begonnen als promovendus aan de Erasmus Universiteit, alwaar ik zal promoveren op de hofnar en zal Jorts praktijkervaringen daarbij optekenen. Op deze manier pakken we dus theorie en praktijk tegelijk en werken we toe naar een open en transparante cultuur. Allemaal stap voor stap vastgelegd in een logboek; een soort hofnarren-handboek zoals je wilt.

Wat een kans!