Nederlandse vinding, Reducept: met virtual reality je brein bijsturen en pijn bestrijden

Reducept is het resultaat van een hoera-moment, ‘en dat is best een kick’. Het bedrijf dat co-founder Zantema met zijn compagnon Margryt Fennema in 2018 is begonnen, ‘groeit gestaag’. Zantema en Fennema hebben nog een eigen GZ-psychologiepraktijk, waar ze hun VR-programma trouwens zelf ook inzetten.

Reducept is bedoeld voor mensen die aanhoudende pijn ervaren en voor zorgverleners die deze groep patiënten onder behandeling hebben. ,,De beleving van pijn blijkt heel erg afhankelijk van de context. En van wat je brein ziet. Beeld je dat brein in als een ‘negatieve voorspelmachine’. Je hersenen proberen steeds te voorspellen of je in gevaar bent." En tegelijk is er die perceptie. ,,Als je een slechte dag hebt en je stoot je knie door tegen een tafel te lopen, zul je vaak de hele tijd die pijn voelen. Maar gebeurt het in een potje voetbal met vrienden na een botsing, ben je op dat moment nauwelijks bezig met de pijn."

Met virtual reality je brein bijsturen

Zantema en Fennema ontdekten dat je met virtual reality je brein kunt ‘bijsturen’. Dat je de neiging van je hersenen om de paniekknop in te drukken, kunt ónderdrukken. Dat klinkt als science fiction, maar er worden zichtbare resultaten mee behaald. Wie een been breekt of een acute hernia heeft, moet dus niet een VR-bril opzetten en de behandelingen ondergaan. Eerder voor de pijn die daarna blijft hangen of, getriggerd door die alarmknop van je brein, weer de kop opsteekt.

,,Mensen die lange tijd pijn ervaren, willen weten waar het vandaan komt en wat je er aan kunt doen. Die antwoorden vindt een cliënt of patiënt vaak niet terug in de zorg die diegene krijgt. Daarbij is er de afgelopen twintig jaar heel veel kennis over pijn, de beleving van pijn en over aanhoudende pijn beschikbaar gekomen. De vertaling daarvan naar de praktijk duurt lang."

,,Wij dachten: Volgens mij ligt hier een behoefte. Wat we vervolgens ook zagen: patiënten rapporteerden minder klachten na de VR-behandeling. Het klopte dat als je in een computerprogramma mensen op pijnprikkels in hun eigen zenuwstelsel laat schieten, ze minder pijnklachten hebben."

Ondernemerschap niet doel, meer het vehikel

Om Reducept tot een volwaardige, maar vooral volledig erkende behandelmethode te kunnen ontwikkelen, moest een BV worden opgericht. Ondernemerschap is daarbij niet zozeer het doel, zegt de Friese ondernemer, meer het vehikel om uiteindelijk iets te bereiken. ,,Ik ben uiteindelijk toch wat idealistisch ingesteld. Als de wereld een beetje mooier wordt, de dingen een beetje beter gaan werken: dáár word ik enthousiast van. Ik heb een heel sterke hang naar iets doen. Techniek en innovatie zijn passies van me. En ik start graag iets, ik wil iets leren, maar het draaien van een bedrijf laat ik graag aan anderen over."

Je kunt ‘ondernemend zijn en ondernemer zijn’, wil Zantema het verschil maar aangeven. Hij is, denkt hij, meer het eerste dan het laatste. ,,Ik ben het type dat een nieuw project wil oppakken, dat iets wil opzetten. Ik ben ‘inhoudsgedreven’. Daar zit mijn voorliefde voor het ondernemerschap. Van iets nieuws starten gaat mijn hart sneller kloppen."

Hij kan met een zekere bewondering kijken naar anderen die op een haast monomane manier ondernemer zijn en uit dat gegeven, of uit hun bedrijf, volledige voldoening halen. ,,Het is maar net waardoor je gedreven wordt. Anderen zijn weer veel beter in bepaalde andere delen van ondernemen, waar ik dan weer weinig energie van krijg. Mensen die zich volledig kunnen richten op hun bedrijf. Daar hun ziel en zaligheid in stoppen en een economisch resultaat mee halen. Die alleen van ondernemen al energie krijgen."

Reducept is niet Zantema’s eerste ‘product’. Met zijn broer en een bevriende ict’er bedacht hij ook een app over mindfulness – toen daar amper nog apps over waren. Verder schreef de vader (35) van drie, die getrouwd is met een huisarts, het boek ‘Bevrijd van pijn’.

'De markt op' voor meer financiering

Het idee achter Reducept bedacht Zantema toen hij nog als GZ-psycholoog in Medisch Centrum Leeuwarden werkte – in loondienst dus. Daar kwam hij ook in contact met zijn huidige compagnon. In eerste instantie kregen ze de ruimte om het concept samen verder uit te werken – alleen voor de doorontwikkeling en de financiering was meer (armslag) nodig. Daarvoor moesten ze ‘de markt op’. ,,Een ziekenhuis heeft niet de middelen om zo’n verdere ontwikkeling te betalen, al hebben we het eerst nog wel geprobeerd. Ik heb ooit een huis gekocht – en nu heb je eenzelfde bedrag nodig om een bedrijf op te starten."

Dat geeft direct een grote verantwoordelijkheid. Investeerders willen boter bij de vis. Op dat punt zou Zantema soms ‘iets langer de tijd willen’. ,,Zonder dat je meteen heel veel druk op een lancering legt."

Reducept is ‘evidence based’, dus op wetenschappelijk bewezen kennis gestoeld, maar mist bijvoorbeeld nog de erkenning van de Zorgautoriteit en verzekeraars. Daarvoor is meer ondersteunend bewijs nodig, waarvoor overigens de broodnodige wetenschappelijke onderzoeken wel al lopen.

Zantema stuit niettemin ook op enige starheid. ,,We maken met Reducept gebruik van kennis die bewezen effectief is, maar omdat je die op een andere manier verpakt, moet je die effectiviteit opnieuw in een serie trials bewijzen. Tegelijkertijd kun je van een behandelaar verwachten dat hij zich echt wel afvraagt welke digitale zorg voldoet aan zijn eigen richtlijnen en principes. Ik, en andere hulpverleners met mij, ga mijn cliënten heus geen bullshitbehandelingen voorschotelen. Meer flexibiliteit zou iets zijn waar zowel de patiënt als de verzekeraar uiteindelijk baat bij heeft."