Ondernemers over uitslag verkiezingen: 'Enorme winst BBB baart mij zorgen'

De BoerBurgerBeweging (BBB) kan in alle twaalf provincies de verkiezingswinst binnenhalen. Donderdagavond wist de partij van Caroline van der Plas zich al verzekerd van de winst in elf provincies. Alleen in de provincie Utrecht stond GroenLinks nog bovenaan, op de voet gevolgd door de BBB met een verschil van slechts enkele honderden stemmen.

BBB blijft ruim op winst met de verwachte zetels voor de Eerste Kamer, die in mei door de nieuwe Provinciale Staten wordt gekozen. De partij haalt naar verwachting 16 zetels. GroenLinks en de PvdA, die in de senaat één fractie gaan vormen, komen op 15 zetels. De VVD moet genoegen nemen met 10 zetels, CDA valt terug naar vijf.

Hoe kijken deze ondernemers aan tegen deze aardverschuiving in de provinciale en landelijke politiek?

,,Ik vind het best wel een gevaarlijke uitslag. Ik maak me grote zorgen over de polarisatie die gaat ontstaan tussen natuur inclusieve landbouw en industriële landbouw", stelt Stijn Markusse van Boerschappen. Samen met hun klanten én boeren werken zij aan 'een nieuwe voedselketen die deugt voor alles én iedereen die erin betrokken is. En dus ook de bodem, biodiversiteit, lucht en water'.

,,Ik ben bang dat deze uitslag betekent dat we de oude manier van landbouwen blijven vasthouden, terwijl dat voor de biodiversiteit en onze gezondheid op den duur funest is. Op deze manier steken we onze kop nog langer in het zand, terwijl iedereen weet dat het met de landbouw echt anders moet op de lange termijn. De boeren die bij ons zijn aangesloten willen juist beter boeren en hebben al lang aangetoond dat dat ook kan.”

,,Deze uitslag is een belangrijk signaal naar de politiek dat ze veel duidelijker zaken moeten uitleggen aan de bevolking", vindt Saskia Griep van de reisorganisaties Avontuur Dichtbij en Better Places. ,,Als de plannen die BBB heeft daadwerkelijk onverdund uitgevoerd zouden worden, is dat slecht nieuws voor de natuur. Maar ik denk niet dat de soep zo heet gegeten zal worden als hij wordt opgediend. Ook deze partij zal water bij de wijn moeten doen."

,,Aan de andere kant hebben de écht groene partijen niet verloren. Boeren zijn natuurlijk ook helemaal niet tegen natuur. Het is alleen zo jammer dat het op dit moment zo polariseert, omdat de politiek het onbegrijpelijk maakt en mensen zich niet gehoord voelen. De menselijke maat moet terug in de politiek. Als het kabinet bij wijze van spreken elke maand een persconferentie zou houden over klimaatverandering en daarin de wetenschappelijke inzichten helder uitlegt, zou de urgentie bij iedereen veel meer gevoeld worden. Er moeten nu eenmaal zaken veranderen om de wereld leefbaar te houden. Ook de reisbranche moet aan slag met de klimaatverandering, anders wordt het alleen maar erger. Verandering is altijd wat ongemakkelijk, maar verandering betekent geen achteruitgang voor mensen.”

Diederick de Mos, eigenaar van De Vier Heemskinderen Wijnen, stelt dat de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen laat zien dat het draagvlak van deze regering onder de bevolking compleet weg is. ,,Desondanks doet premier Rutte of er niks aan de hand is. Wat gaat hij doen met de nieuwe samenstelling van de Eerste Kamer? Hoe houdt hij D66 binnenboord als hij de stikstofplannen wil bijstellen?"

,,Het ziet er naar uit dat we een roerige tijd tegemoet gaan met wellicht ook nieuwe verkiezingen. In de tussentijd worden er geen beslissingen genomen en is het land vleugellam. De hervormingen voor de arbeidsmarkt blijven uit, er wordt niet gebouwd, de boeren weten niet waar ze aan toe zijn en het investeringsklimaat wordt er ook niet beter op. Het lijkt erop dat alleen premier Rutte nog niet inziet dat deze regering de steun van de kiezer gisteravond is kwijtgeraakt."

,,Groningen, stikstof, woningnood, energie. De afgelopen jaren is de politiek met al deze dossiers niet verder gekomen. Deze uitslag geeft overduidelijk aan dat er ontevredenheid is over het huidige leiderschap. En BBB weet intussen de provincie met de randstad te verenigen. Als marketingman vind ik dat BBB het heel goed heeft gedaan, met een oprecht verhaal. De kloof tussen randstad en provincie is op bestuurlijk vlak extreem, maar op burgerniveau ligt het niet gek ver uit elkaar." Daan Broekman, co-owner van de modeketens Thom Broekman en De Rode Winkel, vindt dat het de politiek aan visie ontbreekt. ,,Er zijn alleen maar regels, regels en regels. Goedwillende ondernemers worden keihard aangepakt, zonder dat iemand dit in Den Haag goed door heeft."

Broekman komt met een voorbeeld uit eigen ervaring. ,,Neem de woningnood. Er zijn vastgoedeigenaren zoals wij die willen investeren in duurzame woningen in de binnenstad van Utrecht. Dit kost heel veel geld. Wij zijn acht jaar bezig geweest - acht jaar -met vergunningen en het wordt je vrijwel onmogelijk gemaakt. Dan stijgt de rente en is door corona de spaarpot leeg. De toekomstplannen van Hugo de Jonge werken daarin zeker niet mee en leggen een bom onder verdienmodellen. En zo zijn er nog tal van voorbeelden waarin visie ontbreekt."

Samuel Levie is, met twee collega-chefs, in 2011 Brandt & Levie begonnen omdat hij zag dat er veel mis ging in de vleesindustrie. Met zijn kompanen start hij een worstmakerij om te laten zien dat het ook anders kan, met alleen goed gehouden Nederlandse varkens.

,,De enorme winst van BBB baart me zorgen. Het is helaas een bevestiging van de polarisatie die we in de samenleving zien", zegt hij. ,,Het stikstofdossier is heel complex en als je daar nu niets aan doet, blijft het weer jaren liggen. Opeenvolgende ministers en staatssecretarissen hebben niet hun verantwoordelijkheid genomen om het aan te pakken. Ik ben bang dat er nu een gevoel heerst dat we het niet hoeven op te lossen, en dat is funest. De veehouderij heeft de afgelopen decennia een enorme schaalvergroting gekend, mede onder druk van de politiek."

,,We weten al minstens tien jaar dat we iets moeten doen aan de stikstofproblematiek, maar het is Den Haag keer op keer niet gelukt boeren mee te krijgen. De landbouw moet haar uitstoot drastisch verlagen en ik geloof dat boeren ook welwillend zijn, maar dan moet er wel de juiste taal met hen worden gesproken. Als we nu niks doen, krijgen we straks niet alleen gedonder met Europa maar ook met toekomstige generaties. En natuurlijk gaan dingen pijn doen voor boeren en sommige bedrijven. Pijn uitstellen helpt alleen niet. Ik vraag me overigens oprecht af hoe BBB dit allemaal wil gaan organiseren. Maar daarmee kan ik ze alleen veel succes wensen.”