In de gloednieuwe testhal staat een tientallen meters lange bagageband, bedoeld voor de nieuwe luchthaven van Istanboel. ,,Het wordt het grootste systeem op een vliegveld tot nu toe", glimlacht Vincent Kwaks (53), chief technology officer bij Vanderlande. ,,Dit is slechts een deeltje."
Verderop staat een vliegtuigkarretje, gevuld met koffers. De paal ernaast heeft een arm met aan het eind een rond, houten plateau. Kwaks grijpt de buitenste ring vast en knijpt. Na een klik beweegt hij het plateau omlaag om er vervolgens een koffer op te zetten. ,,Kijk, alles werkt zeer intuïtief." Nadat de scanner het bagagelabel heeft geregistreerd, duwt hij de ring met koffer zachtjes richting de lopende band. ,,Dit hebben we ontwikkeld zodat medewerkers niet telkens tientallen kilo's hoeven te tillen. Onder andere op Heathrow en in Hongkong werken ze er al mee, helaas op Schiphol nog niet. Maar wie weet wat de toekomst brengt."
In de bagageafhandeling is Vanderlande groot geworden, maar het bedrijf is ook één van de marktleiders in het automatiseren voor pakketdiensten. UPS, FedEx, DHL en PostNL zijn er kind aan huis, net als de webgiganten Zalando en Amazon.
Beschrijf uw job eens. Wat doet een cto exact?
,,Ik houd me met de toekomst bezig. Welke kant gaat het op, in welke markten en technologieën moeten we investeren om succesvol te blijven? Welke nieuwe diensten moeten we ontwikkelen?"
Hoe doet een mens dat?
,,Door héél véél klanten te bezoeken. Wij hebben kantoren in alle grote Europese landen, de VS, China, India, Australië en Singapore. Ik reis de hele aardbol rond om voeling te houden met onze afnemers. Sommigen doen al dertig jaar zaken met ons."
Welke ontwikkelingen heeft Vanderlande sinds de eeuwwisseling doorgemaakt?
,,Van machines zijn we naar levering van geïntegreerde systemen en de bijbehorende dienstverlening gegaan. Food en retail worden belangrijker, zo bouwen we voor Albert Heijn een geautomatiseerd distributiecentrum in Zaandam. Bij veel supers gebeuren distributieprocessen nog handmatig. Mechaniseren en automatiseren is lastig, want levensmiddelen moeten goed worden gestapeld. Dus niet de eieren onderop en het bier bovenaan."
Verzorgt u ook dienstverlening?
,,Services is goed voor ruim een kwart van de omzet. Iets kopen is één, maar door de voortschrijdende technologie hebben klanten behoefte aan steun en advies. Wat betekent andere bedrijfsvoering voor de logistiek? Presteert een systeem wel goed? Dat kunnen we onderzoeken en testen."
De dood lijkt ook uw brood
,,De aanslag bij Lockerbie en 9/11 waren inderdaad belangrijke prikkels. Tegenwoordig bouwen we geen bagagebanden meer, maar complete veiligheidssystemen. Bagageverwerking is enorm complex geworden. Geen onveilige koffer mag het vliegtuig in."
Is bagage dus topprioriteit voor luchthavens en autoriteiten?
,,Dat zou je denken, maar de bagage staat zeker niet bovenaan de agenda bij elke directie. Dat is deels logisch. Vaak is het slechts eens per tien jaar een thema, bij uitbreiding wegens groei."
Waarom vindt de afhandeling niet volautomatisch plaats?
,,Dat gaat gebeuren. Op Schiphol verscheen de eerste robot in 2003, inmiddels staan er zes. Samen handelen ze circa de helft van alle bagage van vertrekkende passagiers af. Op Londen Heathrow zijn er twee. Die ontwikkeling zie je ook in de distributiecentra van supermarkten en webwinkels."
Gaat het nog vijf of tien jaar duren voor er geen mens meer aan te pas komt?
,,Dat valt moeilijk te zeggen. Computers kunnen de menselijke oog-handcoördinatie lastig nabootsen. Ik kan alles pakken wat mijn ogen zien. Voor een robot is dat beduidend moeilijker: zodra een fabrikant de verpakking van een fles of product wijzigt, herkent de machine die niet meer en loopt alles vast."
Dat moet in de 21ste eeuw toch oplosbaar zijn...
,,Universele grijpers zijn de heilige graal van de logistiek. Over tien jaar is die technologische uitdaging waarschijnlijk gekraakt, maar we zijn er nog lang niet. Wat helpt is als fabrikanten artikelen en verpakkingen meer standaardiseren. Vraag is of ze daartoe bereid zijn, want ze kunnen dan minder onderscheidend zijn met hun producten.''
Wat voorziet u nog meer?
,,De doorontwikkeling van batterijtechnologie zal enorme gevolgen hebben met allerlei autonoom rijdende voertuigen."
Onderzoekers van Oxford stellen dat door robots de helft van de banen kan verdwijnen.
,,Het is niet alleen robotisering, maar ook al decennia informatisering. Neem de pinautomaat. Die heeft bankmedewerkers aan de balie weg geautomatiseerd, maar heeft ook onze manier van betalen en behoefte aan contant geld volledig veranderd. Dat kan ik geen slechte ontwikkeling noemen."
Lodewijk Asscher waarschuwt voor de gevolgen, wat zegt u tegen hem?
,,Het is geen vraag óf, maar wanneer het gaat gebeuren. Robots vervangen veel arbeid die lichamelijk zwaar is of die werknemers niet graag doen. Veel distributiewerk voor webwinkels is dodelijk saai. Waar robots banen overbodig maken, komen deels andere functies terug, zoals toezicht houden."
Gaat u minder verdienen als er veel mensen hun baan verliezen en dus geen vliegreizen of producten meer kunnen kopen?
,,Werk verandert door automatisering, dat is sinds de industriële revolutie altijd zo geweest. Tot nu toe zijn er netto altijd banen bijgekomen en hebben we ons prima weten te passen. Straks werken we misschien maar twintig uur per week. Dat is alleen maar mooi toch?"
Paspoort
Geboren: 31 mei 1964, Zwanenburg
Loopbaan:- 1982-1989 Technische Natuurkunde, TU Eindhoven- 1990-1999 Diverse banen (oa Logica, OMRON, Van Vliet-Pijnacker en ASML).- Vanaf 1999 Vanderlande. CTO sinds 2014. Van 2001 tot 2008 onder meer verantwoordelijk het bagagesysteem in de nieuwe Terminal 5 op Heathrow: ,,Misschien wel de mooiste klus van mijn leven." De problemen na de opening zaten niet in Vanderlandes systeem, stelde een parlementaire enquêtecommissie vast.
Vanderlande
Oprichter Eddie van der Lande begon zijn machinefabriek in 1949. In 1963 volgt een joint-venture met het Amerikaanse Rapistan. In 1988 komt Vanderlande na een managementbuy-out terug in Nederlandse handen. In datzelfde jaar stort bij het Schotse Lockerbie een vliegtuig met 270 inzittenden neer door een bom. Dat is het sein voor strengere veiligheidseisen op luchthavens. Voor Vanderlande betekent dit een nieuwe bloeiperiode, versterkt door de aanslagen van 11 september 2001 in Amerika.
Met een marktaandeel van dertig procent is Vanderlande veruit het grootste bedrijf in bagageafhandeling. Ruim zeshonderd vliegvelden zijn klant en van de twintig grootste van de wereld zelfs viervijfde. De systemen handelen ruim 3,2 miljard koffers en tassen per jaar af.
Het bedrijf heeft ruim 4.500 medewerkers, van wie 1.300 in Nederland. In de orderportefeuille zitten opdrachten ter waarde van 1,6 miljard euro.
