Tot voor kort kon het gros van de melkveehouders alle dierlijke mest op het eigen land kwijt, schrijft het AD. Maar vanaf komend jaar mogen boeren minder stikstof toedienen op grasland. Dat verplicht bedrijven ertoe een deel van hun dierlijke mest te laten ophalen. Maar de prijzen daarvoor lopen op. Mestkelders raken vol. En de vraag is of voor alle mest komend jaar nog wel een plek is te vinden.
De overspannen mestmarkt leidt tot een financiële aderlating. Van tienduizenden tot mogelijk meer dan honderdduizend euro per melkveebedrijf. ,,Bij ons gaat het voorlopig om duizenden euro's", zegt Kloosterboer, die zelf 125 koeien melkt in Oxe, iets ten zuiden van Deventer. ,,Maar ik hoor ook collega's die vele malen meer kwijt zijn. Dit is niet voor elk bedrijf meer op te brengen.”
Alarmfase 1
De Tweede Kamer is doordrongen van het probleem. Eline Vedder, Kamerlid voor het CDA: ,,De vraag is voor sommige boeren niet: is mijn bedrijf er over vijf jaar nog, maar: kunnen wij het volgend jaar nog rooien?” BBB-Kamerlid Cor Pierik spreekt van een 'dramatische situatie'. En NSC-landbouwwoordvoerder Harm Holman betitelt het zelfs als ‘alarmfase 1'.
Een ruime Kamermeerderheid heeft minister Piet Adema (Landbouw) daarom vlak voor het kerstreces verzocht om binnen twee maanden met oplossingen te komen. Maar de vraag is of die er wel zo snel zullen zijn. Voor Holman is één ding duidelijk: ,,De enige die het initiatief kan nemen, is de overheid.”
Jarenlang mochten Nederlandse boeren meer mest gebruiken op een hectare land dan in de meeste andere Europese lidstaten. Dat lijkt op voortrekken, maar die zogenaamde uitzondering ofwel ‘derogatie’ bestond met een reden. Nederland kent een relatief lang groeiseizoen: de extra voedingsstoffen die op het land werden gebracht, zette het gras ook om in groei.
Hoe leggen we het aan Jan Modaal uit als voedselprijzen, in tijden van inflatie, opnieuw drie keer over de kop gaan?
Geertjan Kloosterboer Melkveehouder
Kloosterboer: ,,Dierlijke mest is gewoon een onderdeel van de kringloop op elk bedrijf. Door de mest van mijn koeien uit te rijden over het land, breng ik voedingsstoffen terug in de bodem, waarvan het gras weer groeit. De koeien grazen, poepen en leveren melk, en uiteindelijk ook vlees.”
Zorgen over uitspoeling naar het grondwater zijn voor de Europese Commissie echter de reden om de uitzonderingspositie voor Nederland in te trekken. Het gevolg is dat er binnen drie jaar geen 230 kilo stikstof per hectare uit dierlijke mest mag worden uitgereden, maar straks slechts 170 kilo stikstof. Daarnaast heeft LNV bufferzones bedacht rond waterwegen waar helemaal geen mest op mag vallen. De beschikbare ruimte voor dierlijke mest krimpt zo met ongeveer een derde.
Er is natuurlijk meer vee dat mest produceert. Pluimveemest wordt, op contract, al langer verwerkt tot te exporteren mestkorrels. Ook varkenshouders hebben vaak langdurige contracten om mest af te laten voeren. Melkveehouders niet, zij voelen daarom als eerste de pijn. Toch bestaan er wel ideeën om een koude sanering te beperken of te voorkomen.
Lees ook: Modeondernemer Ger Segeren (Van Dal mannenmode) zoekt uitdaging in de winkelstraat
Kloosterboer ziet het liefst wijziging van een vreemde regel. Want terwijl boeren minder dierlijke mest moeten uitrijden, mogen ze dat vervolgens wel aanvullen met kunstmest. Dat is ook stikstof. ,,Dit is zo krom. Die kunstmest wordt gemaakt met aardgas en zorgt voor extra CO2-uitstoot. Ook vrachtwagens die mijn dierlijke mest ophalen, stoten CO2 uit. Geldt klimaat ineens niet meer? Wie kan mij dit uitleggen?”
Biodiversiteit
De melkveehouder krijgt steun van Kamerlid Pierik. ,,Uit onderzoek van de Wageningen Universiteit blijkt dat dierlijke mest beter is voor de biodiversiteit. En het geeft meer organische stof in de bodem. Er is dus alle reden om in plaats van kunstmest meer dierlijke mest toe te staan.” Daar is echter wel toestemming voor van Brussel en dat betekent werk aan de winkel voor minister Adema.
Ook Holman hoopt op toestemming om kunstmest voor dierlijke mest in te mogen ruilen. Gerust is hij er niet op: ,,De minister komt te vaak met lege handen terug uit Brussel.” Adema kwam zelf afgelopen donderdag wel met een tweede oplossing: hij gaat met banken praten. Zij zouden zich coulanter mogen opstellen naar bedrijven die door de extra kosten problemen krijgen met het aflossen van schulden.
Er is alle reden om opnieuw derogatie toe te staan. Nederland telt nu minder vee. En beter management stelt ons in staat mest toe te dienen wanneer het gras het het meest nodig heeft.
Cor Pierik BBB-Kamerlid
BBB-Kamerlid Pierik ziet nog een derde uitweg. ,,Twintig jaar geleden gaf Brussel ons de uitzonderingspositie om meer mest te gebruiken. Er is alle reden om dat opnieuw toe te staan. Nederland telt nu minder vee dan toen. En beter management stelt ons in staat mest toe te dienen wanneer het gras het het meest nodig heeft. Na de Europese verkiezingen zit er een nieuwe Europese Commissie. Ik vind dat de minister hen moet overtuigen tot een nieuwe derogatie.”
Fokverbod
Minder dieren is, ten vierde, ook een uitweg. Want minder vee, betekent minder mest. Esther Ouwehand van Partij voor de Dieren oppert daarom een fokverbod zodat mestkelders straks niet overstromen. De NSC van Holman vindt ook dat de veestapel kleiner mag. Maar het initiatief daartoe moet liggen bij de minister, meent hij, niet bij ondernemers. ,,Als je vast zit aan financiering bij de bank, dan kun je niet ineens besluiten om met de helft van je dieren verder te gaan.”
Lees ook: Energiebedrijf vroeg geld voor terugleveren zonnestroom en heeft nu méér klanten dan voorheen
Wie het belang van de waterkwaliteit boven alles stelt, kan tenslotte ook kiezen voor biologisch. Dat geeft minder koeien per hectare, minder mest en geen kunstmest. Kloosterboer vindt dat goed voor een deel van de collega's, maar niet voor de hele sector. ,,Biologisch levert minder productie en is dus duurder. Hoe leggen we het aan Jan Modaal uit als voedselprijzen, in tijden van inflatie, opnieuw drie keer over de kop gaan?”
