Oscar Kneppers (Rockstart) over toekomst Amsterdam: 'Tevreden zijn is killing'

Knellende drukte? Hier? Dat is niet wat Oscar Kneppers ziet als hij vanuit De Zonnewijser aan de Herengracht, uit 1615, uitkijkt over de Raadhuisstraat. Langs de aorta van het massatoerisme begeleidt bedrijvenbroedmachine Rockstart tientallen start-ups naar een groeispurt. "We zitten hier tussen Dam en Anne Frank Huis, je hoort niks. Als dit nou de drukste route van de stad is, dan valt het toch best mee?"

Deze zomer was de binnenstad nota bene de plek die Kneppers opzocht voor een retraite. In hartje stad vond hij de 'helende stilte' die hij van tijd tot tijd verkiest om de batterij op te laden en 'dichter bij zichzelf te komen'. Er zijn mensen die daarvoor naar Tibet vliegen, Kneppers trok zich terug in het huis van een vriendin op Prinseneiland. "Ik was een week offline en heb niemand gesproken. Wist je dat je in precies een half uur rond Prinseneiland zwemt?"

Lees ook: Lil’ Amsterdam: inspirerende nieuwe aanpak van passage op Amsterdam CS met retail, horeca, kunst en events

Tegelijk weet Kneppers als geen ander dat de stad als een bezetene groeit. Na vijf jaar is een nieuwe huurder gevonden voor De Zonnewijser, zodat Rockstart verkast naar de Houthavens, met medeneming van alle start-ups die de 'accelerator' onder zijn vleugels heeft genomen. Verrassend, erkent Kneppers. "Ik heb altijd gezegd: we moeten in de binnenstad zitten omdat we zo veel internationale ondernemers aantrekken. Die wil je niet tot Sloterdijk veroordelen." Toch is het per 1 oktober zover. "Van het mooiste pand van de Jordaan naar misschien wel het lelijkste pand van de Houthavens."

Zo zie je maar dat de stad de balans moet bewaken tussen leefbaarheid en groei?

"Buitenlandse ondernemers komen anders nog graag. In Londen woont geen hond, letterlijk. Daar zie je nooit honden of kinderen op straat. Er wordt vooral hard gewerkt. Heel inspirerend, maar het is geen plek waar mensen graag wonen. Te druk, te lawaaiig. Berlijn trekt jonge mensen van 18 tot 30, maar daarna vertrekken ze vaak weer. Amsterdam is een plek waar ze graag langer blijven."

Reden te meer daar voorzichtig mee te zijn?

"Als we ergens voor moeten oppassen, is het voor het gevaar dat we gesloten worden, dat we de grenzen dichtdoen. Dat we bang worden, onze diversiteit verliezen. In dit pand zitten 35 nationaliteiten. Die zijn echt verknocht aan deze stad. We importeren talent en we exporteren ondernemerschap. Dat is onze kracht. Van Rockstart, maar ook van iedereen die met de stad bezig is."

Is het niet zonde als start-ups voor jullie naar Amsterdam komen en weer vertrekken?

"Zo'n 30 tot 40 procent gaat terug. Maar wij houden een klein minderheidsbelang van 8 procent en ze betalen hier belasting. Belangrijker: ze hebben een permanente verbinding met de stad. Wij hebben al 128 bedrijven voortgebracht en nog eens dertig in Nepal. Als je ze op een wereldkaart zet, zie je een geweldig spinnenweb met alleen wat witte vlekken in midden-Rusland. Dat zijn allemaal evangelisten van de stad, van onze mentoren, van onze investeerders. Als je ze bij Rockstart houdt, wordt het gesloten. Als ze komen en gaan, worden steeds nieuwe verbindingen gelegd. Dan is het een motor voor nieuw talent."

In welk opzicht kan het start-upklimaat beter?

"Ik ben van nature een optimist, geen idee. Er waren problemen met visa, maar dat is al opgelost. Gebrek aan investeringskapitaal, zegt iedereen. Tja, het is geen Silicon Valley. Als je een acteercarrière begint, kan je ook zeggen: het is hier geen Hollywood. Maar dat wil niet zeggen dat hier alleen slechte films worden gemaakt."

Volgens prins Constantijn, opvolger van Neelie Kroes als speciale gezant voor start-ups, kunnen we Silicon Valley naar de kroon steken...

"Ik begrijp hem wel. Als land hebben we alle ingrediënten in huis, sterke hubs die allemaal talent aantrekken en elkaar aanvullen. Dat vond ik zo goed toen Neelie begon, dat ze uitging van wel dertien gebieden: Enschede, Wageningen, Eindhoven, Delft..."

Niet alle kaarten zetten op Amsterdam dus?

"Op grote technologiebedrijven maakt Amsterdam toch minder indruk dan Eindhoven of Enschede. Waar we goed in zijn is dingen bedenken, starten. Het schort eraan dat we de wereld duidelijk maken waar we goed in zijn. Als we de communicatiekracht van Amerikanen hadden, dan was dit al Silicon Valley. Zowel de brexit als Trump helpt enorm. Als ze zich daar afsluiten voor de wereld, wordt Nederland alleen maar aantrekkelijker."

Vergelijk het eens met Singapore en Colombia, waar jullie ook vestigingen hebben geopend.

"In Singapore lukte het gewoon niet. Later begreep ik: dat is een rijke stad waar ze veelal een paar ton verdienen bij grote bedrijven. Die gaan niet een jaar of wat op een houtje bijten en kijken of het lukt met zo'n start-up. Bogota laat het tegenovergestelde zien: daar komen ze uit een hel van vijftig jaar angst, oorlog en terrorisme. De wil om dat te overkomen is immens. Daar hebben ze nog zin om er iets van te maken."

Hoe is dat in Nederland?

"Tevredenheid en zelfgenoegzaamheid zijn killing, maar ik kom het hier bij Rockstart nooit tegen. Veel jongeren willen ondernemen. Ga eens praten met grote bedrijven. Ze hebben moeite om talent aan zich te binden. Die zeggen: waarom zou ik, als ik het ook voor mezelf kan doen? Het gaat ook niet om rijkdom. Het gaat om grenzeloos denken. Dat is wat we de laatste jaren hebben geleerd. Als je iets aan tien mensen kunt verkopen, waarom dan niet aan tien miljard? Dat is toch de basis van zo'n derde gouden eeuw: durven en gewoon proberen."

Maar zodra we denken dat we die gouden eeuw hebben bereikt, is het mis. Zie Singapore...

"Alle ingrediënten zijn er. Als hier geen Trump- of brexitachtige overtuigingen populair worden, komen we een heel eind. Maar we zijn pas net begonnen. We zijn als het ware in 1615, zoals dit pand. We zijn geen bedrijfjes aan het bouwen, we veranderen de hele infrastructuur, het denken, het bewustzijn. Iedereen kijkt: wat gebeurt daar? Als je binnen kijkt, zie je ze overal zitten achter hun MacBookjes."

"Ik ben zelf opgegroeid in Veldhoven. Dan kwam je weleens langs het NatLab van Philips. En dan zei je tegen je vrienden: dáár is het cassettebandje ontwikkeld en daarna de cd. Hoe gaaf is dat? Daarom wilde ik graag in de binnenstad beginnen. Dat mensen zeggen: dat leenplatform, Peerby, dat is dáár begonnen. Daar wil je de hele stad deelgenoot van maken. Dat gaat moeilijker vanaf Sloterdijk."

Kan een start-up hier nog terecht nu de huren omhoogschieten?

"De afgelopen zes jaar ben ik eindeloos bezig geweest met het vinden van een nieuwe plek. De prijs ging alleen maar omhoog. Maar ik weet: onze tijd hier is perfect geweest, het is gewoon op. We konden bijvoorbeeld onze tuin niet gebruiken omdat een buurman klaagde dat er te hard werd gelachen. Met een beetje goede wil kun je de Houthavens zien als uitbreiding van het centrum. Het is een kwartiertje fietsen."

Over vijf jaar loopt jullie huurcontract in de Houthavens af. Als het zo doorgaat worden jullie daarna alsnog veroordeeld tot Sloterdijk.

"Over vijf jaar ben ik 56, dat is zó ver weg. Maar je weet nooit, ik sluit niet uit dat Rockstart over tien jaar op Sloterdijk zit. Je ziet nu al dat alles binnen de Ring een beetje Centrum begint te worden. Ik heb lang vastgehouden aan de binnenstad, maar ik ben nu zo blij met de Houthavens. We hebben daar zo veel ruimte. Van op eieren lopen gaan we naar onze eigen republiek."