Kees de Jong
Serie-ondernemer en investeerder
Kees de Jong ontwikkelde zichzelf van groeiondernemer in Nederland tot ceo van een wereldwijd bedrijf met duizenden medewerkers. Hij is o.a. oprichter van Stichting nlgroeit, een non-profitorganisatie die ondernemers helpt met hun persoonlijke en bedrijfsgroei. Hiernaast is Kees investeerder, spreker, schrijver en semiprofessioneel drummer in meerdere bands.
Ik ben drie dagen in Denemarken. Wist u dat dit mooi aangeharkte landje een van de productiefste landen ter wereld is? Zeker als je fiscale uitbijters zoals Luxemburg, Zwitserland en Ierland buiten beschouwing laat. Ook Nederland doet het niet slecht, maar onze arbeidsproductiviteit daalt al jaren en dat vormt een grote uitdaging voor ons bedrijfsleven. Het onderwerp staat op de ‘urgentielijstjes’ van onder andere het CPB, de DNB, de SER en de publicaties van de Staat van het mkb, uitgegeven door het Comité Ondernemerschap. Aandacht genoeg.
Patrons of commerce
Zo benoemde onze nieuwe interim-minister van Economische Zaken, Vincent Karremans, de arbeidsproductiviteit nog afgelopen week. Ik was medegastheer bij de lancering van het ‘patrons of commerce’-programma. Hierbij koppelt nlgroeit samen met Webhelden ervaren digital commerce-ondernemers als mentor aan degenen die graag willen groeien.
De avond was bijzonder productief. Ik zat aan tafel met topondernemers als Pieter Zwart en Adriaan Mol, maar ook Constantijn van Oranje en de nieuwe ‘inval minister’. Karremans kreeg het woord en maakte een onverwacht sterke indruk. Een scherpe analyse van de economische situatie, een eerlijke uiteenzetting waar de overheid aan moet werken en vooral een hart onder de riem voor het mkb. „Nederland lijkt soms een beetje vergeten waar onze welvaart nu precies vandaan komt. De motor van de economie is het mkb en wanneer die goed loopt zijn alle gesprekken over hoe we het verdelen in Nederland een stuk makkelijker”, aldus Karremans.
Maar goed, Karremans haalde ook – kort, dat wel – nog even het productiviteitsvraagstuk aan. Om ook op termijn succesvol te blijven moeten bedrijven slimmer, beter en efficiënter werken. Een deel van die verantwoordelijkheid ligt bij de overheid en het grotere deel bij de ondernemers.
Loondoorbetaling bij ziekte en ontslagrecht
Beide hebben het laten liggen de afgelopen jaren. Laten we beginnen met de overheid. Wij hebben de afgelopen twintig jaar net een paar domme linkse afslagen genomen die uiteindelijk fnuikend blijken te zijn voor een gezonde arbeidsmarkt. En de belangrijkste is wel dat bijna overal de verantwoordelijkheid en het ‘bonnetje’ wordt neergelegd bij de werkgevers. Niet alleen de bizarre tweejarige loondoorbetaling bij ziekte, maar ook dat het ontslagrecht nog steeds gecompliceerd geregeld is en uiteindelijk de macht vooral bij de medewerker legt. Zeker het mkb is daarom huiverig voor vaste contracten, ziekmeldingen en huiverig om mensen te laten gaan. Dat zijn stroperige en vervelende processen waar uiteindelijk alleen maar verliezers zijn.
De oorspronkelijke linkse gedachte dat iedereen een ‘betrekking voor het leven’ moet nastreven is natuurlijk ridicuul. Iedereen moet zich constant ontwikkelen en veranderen – ook van werkgever – om uiteindelijk in iedere positie toegevoegde waarde te blijven leveren. Het bedrijfsleven heeft dit deels opgelost door die bizarre zzp-constructies aan te gaan – waarvan we er ondanks de ontmoedigingsmaatregelen nog steeds meer dan een miljoen (!) hebben. De geleerden (waaronder het CBS, CPB, SER, OECD en Eurostat) zijn het erover eens dat deze zzp-werkverbanden onnodig duur zijn en – jawel – vooral aanzienlijk minder productief.
Lees ook: Van ‘marteling’ naar scherpe besluiten: de vergadering als superpower
Hoe Denemarken het anders doet
Dit is precies wat de Denen goed doen. In Denemarken is het voor werkgevers vrij eenvoudig om mensen aan te nemen en te ontslaan. Dat wordt daar gecombineerd met een sterk vangnet en omscholingsprogramma’s. Dat leidt tot een veel flexibelere arbeidsmarkt (dit noemen de Denen ook flexicurity), waarbij mensen veel sneller op de juiste plek zitten om waarde toe te voegen. Dat leidt ook tot minder zogenaamde bullshit jobs (zoals benoemd door antropoloog David Graeber) dus, ofwel baantjes die eigenlijk geen meetbare waarde toevoegen aan de welvaart. Die aanpak levert een aanzienlijk blijere beroepsbevolking op en een hogere productiviteit.
Andere gebieden waar de Nederlandse overheid qua productiviteitsstimulering nog beter kan presteren, is snellere en bredere invoering van digitalisering en vermindering van de regeldruk en bureaucratie. Daar hoort ook een kleinere overheid bij, maar dat is weer een andere discussie. Waar het gaat om productiviteit mogen ook de Nederlandse ondernemers nog een stapje erbij doen. In veel bedrijven die ik tegenkom zie ik dat structuur en procesoptimalisatie een soort ‘bijgedachte’ is. Terwijl het eigenlijk een continu thema zou moeten zijn waarmee ook concurrentiekracht en winst wordt verbeterd. Graag bespreek ik een paar issues waar ik het vaak fout zie gaan binnen mkb-bedrijven.
Wat er fout gaat bij Nederlandse bedrijven
- 01.
De belangrijkste, zoals hierboven eigenlijk al benoemd, is dat de ondernemer het eigenlijk zelf te weinig interesseert. Klanten, producten, innovatie en groei vindt men het leukste en alles wat met processen en structuur te maken heeft, is saai en vervelend. Wat de baas minder belangrijk vindt, vindt ook het managementteam en het bedrijf minder belangrijk.
- 02.
Digitale processen zijn nog eilandjes. Bij mkb-bedrijven zie je vaak dat meerdere systemen worden gebruikt die matig geïntegreerd zijn. Systemen voor marketing, sales, projecten, communicatie, administratie en delivery zijn vaak wel gekoppeld, maar niet als een geïntegreerd systeem waardoor stappen kunnen overgeslagen en versneld. Door het gebrek aan iemand die processen naar software kan vertalen wordt vaak veel tijd verspild die allang niet meer hoeft.
- 03.
Throwing bodies at the problem. Een fout die ik zelf ook veelvuldig heb gemaakt. Wanneer je bedrijf groeit wordt het steeds drukker en afdelingen raken dan wel eens oververhit. Dan is het logisch dat er ‘mensen bij moeten’. Niet alleen is dat kostbaar, dat betekent ook weer nieuwe mensen inwerken en vervolgens extra communicatie rondom alle processen. De betere reflex zou zijn om vooral dat moment aan te pakken om te kijken hoe efficiënter taken verdeeld kunnen worden, of juist weggesneden.
- 04.
Regeltjes en afspraken. Effectieve bedrijven hebben vaak weinig lagen en weinig regels. Er wordt gehandeld naar kernwaarden waarbij medewerkers veel taakverantwoordelijkheid hebben. Je ziet vaak dat bedrijven te grote werkinstructies of handboeken maken omdat er ooit ‘iets is misgegaan’. Een frisse blik op processen en afspraken biedt vaak veel quick wins. Vaak zijn het al twee of drie knelpunten die makkelijk kunnen worden opgelost, wat een enorme tijdswinst kan opleveren.
Korter vergaderen en meer AI
Ten slotte zouden ondernemers aandacht kunnen besteden aan korter en vooral effectiever vergaderen, focus op klanten die het meeste opbrengen, continu trainen en omscholen – en sneller ‘ontslaan’ van medewerkers en natuurlijk het integreren van AI-toepassingen op alle niveaus binnen de organisatie.
Ik moet eerlijk zeggen, in Denemarken hebben ze het goed voor elkaar. Naast Zwitserland lijkt me dit het best gemanagede land waar ik ooit geweest ben. Wellicht een keer een werkbezoekreisje organiseren met de ‘patrons of commerce’ samen met de heer Karremans. Dan maken ondernemers en de politiek samen een mooi plan. Dan komt het vast goed met Nederland.
