‘Niet goede systemen en disciplines, maar de ziel van je onderneming blijkt belangrijk voor je succes’

Nu weet ik dat Verne goed kan praten, immers het is z’n vak. En inmiddels ken ik zijn repertoire goed. Maar dit keer wist hij toch te verrassen. Hij had een verhandeling over de ‘soul’ van een bedrijf. En dat verbaasde me. Want Verne is toch altijd meer van de systemen, structuur en groei.

Van systematiseren naar de ziel

Voor degene die hem niet kennen, Verne is spreker, auteur en founder van de Scaling Up-methode, vroeger ook wel bekend als de ‘Rockefeller Habits’. Dit komt er in het kort op neer dat je door het aanbrengen van bepaalde disciplines een bedrijf sneller, makkelijker en vooral leuker kunt laten groeien. Denk bijvoorbeeld aan het systematiseren van hoe prioriteiten worden gesteld, hoe beslissingen worden genomen en naar welke data wordt gekeken. Degene die vaker mijn blogs lezen, zullen deze thema’s wel herkennen.

Maar dit keer ging het niet over disciplines, systemen of structuur. Het ging over iets ongrijpbaars. Een verborgen kracht die vaak aanwezig is bij bedrijven die nog door de oprichter zelf worden geleid. De ‘soul’ ofwel ziel van de organisatie.

En dat is een nieuwe. Want inmiddels zijn we in 2025 bekend met alle buzzwords die betrekking hebben op bedrijven, zoals de purpose, de why, ofwel de missie van het bedrijf. Datgene dat richting geeft aan de ambitie en de bedrijfsactiviteiten. De BHAG, het ‘Big Hairy Audacious Goal’, ofwel het stoutmoedige droomdoel, dat concreet het doel bepaalt van die ambitie. En natuurlijk de core values, ofwel de kernwaarden van de organisatie, die richting geven aan gedrag van alle medewerkers. En dan hebben we nog de culture, ofwel de bedrijfscultuur. Dat is datgene wat daadwerkelijk gebeurt, ook als niemand kijkt.

Lees ook: Ondernemingsklimaat verslechtert: ‘Ook mkb’ers hebben genoeg om over te klagen’

Heeft ieder bedrijf een ziel?

Maar wat is dan die soul, ofwel de ziel van het bedrijf? Waar zit dat dan? Heeft ieder bedrijf een ziel? Kan een ziel worden overdragen? Is een ziel niet gelijk aan kernwaarden?

Verne had erover nagedacht, onderzoek gedaan en had interessante inzichten. De ziel van een bedrijf hangt vast aan specifiek gedrag van de oprichter(s). Vaak iets dat niet direct opvalt, iets waarvan de waarde niet altijd duidelijk wordt gezien, maar wanneer je het uit het bedrijf trekt, blijkt dat dat een belangrijk onderdeel van het succes was. De ziel is een soort energie, een kompas dat voortkomt uit de persoonlijkheid, trauma, dromen of obsessies van de oprichter.

De veelgemaakte fout van private equity

In de meeste bedrijven die nog door de oprichter worden geleid is iets van een ‘ziel’ merkbaar. De ziel is onderdeel van het bedrijf en blijft bestaan, zolang deze gevoed wordt. Maar als die oprichter het bedrijf verlaat, verdwijnt meestal ook langzaam dat stukje wat juist ongezien het verschil maakte.

Dit is -volgens Verne- ook een veelgemaakte fout van private-equitybedrijven. Investeerders die een bedrijf overnemen met de intentie om het bedrijf te laten groeien en vervolgens weer met een dikke winst door te verkopen. Vaak wordt het leiderschap vervangen door een ‘professionele’ leider die dat trucje al vaker heeft gedaan. Veelal met succes, want vaak hebben organisaties achterstallig onderhoud. Het bedrijf heeft te veel producten, doen te veel voor klanten waarop verlies wordt gemaakt, vaak is de structuur niet meer effectief en is de strategie aan vernieuwing toe. Vaak lastige beslissingen die door zittend management – door allerlei redenen- niet genomen zijn.

Gemis van de oprichter doordat de ziel verdwijnt

Maar dit succes is meestal niet langdurig. Het succes van de ‘quick wins’ van het achterstallig onderhoud verbleken na een tijdje en het bedrijf mist een beetje de 'schwung' die het vroeger had. Medewerkers kopiëren onbewust nog wel een tijdje het gedrag dat de founder belichaamde, maar doordat het niet intrinsiek wordt gevoeld en gevoed vervaagt dit gedrag en nemen reguliere management praktijken de overhand. De gesprekken gaan louter over meer omzet, minder kosten, meer winst en groei, u kent het.

Stukje bij beetje vloeien de energie en de ziel uit het bedrijf en verlaat het talent de tent. Het gemis van de oprichter blijkt toch een grotere impact te hebben dan voorzien. Het komt overigens niet zelden voor dat de oprichter uiteindelijk het kwakkelende bedrijf weer terugkoopt van de kopers en er weer een succes van maakt.

Lees ook: Hoe een ‘woke-gesprek’ in het vliegtuig Kees de Jong nieuwe inzichten bood

Wat is die ziel precies?

Maar wat is dan die ziel dan precies? Wat is dan het gedrag dat ongemerkt het grote verschil maakt? Verne gaf in zijn analyse aan dat dat gedrag toch vaak te maken heeft met een impactvolle ervaring die de oprichter ooit heeft gehad. Iets dat hij of zij bewust -maar vaker onbewust- met zich meedraagt en richting geeft aan gedrag.

Zoals de obsessieve klantgerichtheid, die de oprichter van Zappos, Tony Hsieh inbracht. Of de obsessie van Yvon Chouinard, de oprichter van het merk Patagonia, die bescherming van de planeet boven alles stelde. De oprichter van Nike, Phil Knight had een obsessie om te winnen, vooral van rivaal Adidas. En natuurlijk ook Steve Jobs die het verschil maakte door zijn perfectionistische focus op design, tot zelfs aan de binnenzijde van de Apple producten.

Het succes door de ziel

Wanneer ik erover nadenk ken ik veel ondernemers wiens gedrag en daarmee ‘de ziel’ uiteindelijk de succesfactor is achter het succes van hun bedrijf. Ik ken meerdere ondernemers die vanuit een minderwaardigheidscomplex een enorme prestatiedrang laten zien. En anderen die zo goed zijn in problemen ‘omdenken’ dat ze sneller weten te reageren en veranderen dan hun concurrentie. En andere ondernemers die hun team continu zo in hun kracht weten te zetten dat iedereen het beste uit zichzelf weet te halen.

Het was een interessante avond. Blijkbaar kun je als groeibedrijf alles nog zo strak organiseren, met systemen, structuren en disciplines, maar waar succes echt om gaat is uiteindelijk iets ongrijpbaars, iets irrationeels. Gelukkig maar. Verne liet ons nadenken die avond. En nu jij, beste ondernemer: wat is de ziel van jouw bedrijf? Waar komt die vandaan? En hoe kun je deze blijven voeden? Veel plezier met de zoektocht.

Lees ook: Van ‘marteling’ naar scherpe besluiten: de vergadering als superpower