Coffee Free Coffee: koffieboonloze koffie zonder de bittere nasmaak van ontbossing

Vooropgesteld: David Klingen is niet anti-koffie. Wanneer je ’s ochtends met hem op een terras zit, is de kans best groot dat hij een ‘normaal’ bakkie met je meedrinkt. Koffie, gemaakt van koffiebonen dus. Hij heeft echter wel een sterke voorkeur voor biologische en duurzaam geteelde koffie, met een eerlijk loon voor de teler. En ja, daar wil hij ook voor betalen.

Aan de andere kant maakt Klingen zich grote zorgen, want steeds meer koffieplantages nemen de plaats van tropische regenwouden in. ,,Wanneer het over ontbossing gaat, wordt vooral gewezen naar de palmolie- en soja-industrie. Terecht, want het zijn de grootste veroorzakers van ontbossing. Maar wat de meeste mensen niet weten, is dat koffieteelt aan een flinke opmars bezig is. Volgens het Wereld Natuur Fonds staat de koffieteelt intussen op de zesde plaats als het om ontbossing gaat. Het is een opkomende boosdoener.’’

Die opmars heeft vooral te maken met de stijgende vraag naar koffie wereldwijd, aldus Klingen. ,,Met name inwoners van India en China, die al eeuwenlang bekend staan als theedrinkers, hebben koffie ontdekt. En een toenemende vraag leidt tot meer koffieplantages. Bovendien speelt de opwarming van de aarde een rol: bestaande koffieplantages worden verplaatst naar de hoger gelegen gebieden waar het koeler is. Anders gezegd: koffieplantages worden groter en zijn op drift. Het gevolg is dat de plantages in steeds hoger tempo de plaats van regenwouden innemen.’’

Minder milieubelastend dan gewone koffie

Coffee Free Coffee bevat niet-tropische ingrediënten, waardoor bovendien de footprint minder milieubelastend is dan die van gewone koffie (denk aan milieuvriendelijker water- en landgebruik, geen gebruik van kunstmest en minder kilometers). Northern Wonder heeft een patenteerbare technologie ontwikkeld.

Het proces van idee tot lancering op de markt nam ruim anderhalf jaar in beslag, aldus Klingen. ,,Het begon met het ontleden van koffie die gemaakt is van een koffieboon. Volgens de literatuur bestaat echte koffie uit 211 componenten. Samen met wetenschappers van Wageningen University & Research hebben we vanuit de theorie gekeken welke niet-tropische grondstoffen deze componenten in zich heeft. Het was een ingewikkelde exercitie, maar er kwamen uiteindelijk wel beloftevolle ingrediënten naar boven drijven die het in zich hebben om een bouwsteen te zijn voor koffieboonloze koffie. Denk bijvoorbeeld aan het zuurtje van koolrabi.’’

,,We hebben een softwaresysteem ontwikkeld waarin we al die mogelijke bouwstenen hebben verwerkt. Die zijn vervolgens weer bekeken aan de hand van veertien indicatoren. Met verschillende combinaties van smaakprofielen hebben we de geur en smaak van koffie willen benaderen. Dat is gedaan met een panel dat onder meer bestaat uit een professionele koffieproever en iemand die zich al veertig jaar met smaakontwikkeling bezighoudt. Naast een expertpanel hebben we ook gebruik gemaakt van lekenpanels.’’

Boonloze koffie moet smaak en geur van koffie benaderen of evenaren

Bij de ontwikkeling van de perfecte koffievervanger houdt Klingen stevig vast aan drie elementen waar hij vooralsnog niet van wil afwijken. De boonloze koffie moet in de eerste plaats de smaak en geur van koffie benaderen of evenaren. ,,Onze inzet is dat de aroma en de beleving dezelfde moeten zijn.’’

Ook moet de boonloze koffie cafeïne bevatten. Ten derde: de manier van zetten moet dezelfde zijn als bij echte koffie. Northern Wonder heeft filterkoffie en Nespresso-cups in de markt gebracht, inclusief een decafé variant. Dus mensen die thuis een dure koffiemachine voor bonen hebben staan, hebben pech? Nee, zegt Klingen resoluut. ,,Work in progress! Blijf alsjeblieft vrienden met ons. Samen met high-end partners zijn we zijn druk bezig met de ontwikkeling van een geperste boon. We hebben meerdere patenten lopen, onder meer qua bonenstructuur.’’

Miljoen euro opgehaald

Northern Wonder heeft in het begin een miljoen euro opgehaald om het product te ontwikkelen. Zo kreeg het een half miljoen euro van Oost NL, de ontwikkelingsmaatschappij van Oost-Nederland. In opdracht van de provincies Gelderland en Overijssel en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat versterkt Oost NL de regionale economie: ze laten ondernemers die bijdragen aan maatschappelijke oplossingen duurzaam innoveren, investeren en internationaliseren. Ook heeft Northern Wonder een lening bij de bank en hebben Klingen en drie medeoprichters er eigen geld in gestopt. Klingen benadrukt dat Coffee Free Coffee een product in ontwikkeling is. Voor verdere groei gaat de startup in 2023 op zoek naar meer kapitaal.

Gepokt en gemazeld als ondernemer

Als ondernemer is Klingen gepokt en gemazeld: hij is al bijna tien jaar mede-eigenaar van het succesvolle Ghee Easy. Ghee is geklaarde boter en wordt verkocht als bakvet met een hoge verbrandingstemperatuur (het wordt niet zwart in de pan). Ghee is in meer dan dertig landen wereldwijd verkrijgbaar, de omzet is een paar miljoen euro per jaar. ,,Ghee is opgebouwd zonder extern geld, maar stapje voor stapje gegroeid. Dat bedrijf draait goed, met een eigen fabriek en zestien man personeel. Ik beschouw Ghee meer als een uit de hand gelopen grap: de wereld wordt er niet slechter van, maar ook niet echt beter. Met Coffee Free Coffee wil ik echt impact maken: het is iets wat echt van binnenuit komt. Een hele sterke, intrinsieke motivatie.’’

Idealistisch nest

Klingen is volgens eigen zeggen opgegroeid in een ‘idealistisch nest waar bio-eten de norm was’. ,,Ik ging naar de vrije school en had als kind al een eigen moestuintje.’’ Hij studeerde politicologie en hield zich graag bezig met thema’s rond voedsel en duurzaamheid. Voordat de Amsterdammer met Ghee Easy begon, werkte hij vervolgens bij onder meer Ahold, C1000 (later Jumbo) en Marqt als duurzaamheidsmanager. Of greenwashingmanager, zoals hij het gekscherend noemt. ,,Je ziet veel goedbedoelde initiatieven op het gebied van duurzaamheid, met biologische koffie, eerlijke lonen en allerlei keurmerken, maar het is het toch gerommel in de marge, het zet niet echt zoden aan de dijk. Coffee Free Coffee is een serieus alternatief voor echte koffie, net als bijvoorbeeld de Vegetarische Slager dat is voor de vleesindustrie.’’

Northern Wonder is niet het enige voedseltechnologiebedrijf dat koffie-alternatieven ontwikkelt van niet-tropische ingrediënten, aldus Klingen. ,,Wij hebben weliswaar de wereldprimeur, maar in Amerika zijn er nog drie andere partijen mee bezig. Daarom weet ik zeker dat die koffieboonloze koffie er hoe dan ook gaat komen. De vraag is: hoe groot is de markt? En wie krijgt de grootste taartpunt?’’

Concurrentie is getriggerd

Atomo geldt als de grootste concurrent. ,,Dat bedrijf heeft 52 miljoen euro aan financiering binnengehaald. Ik kwam de oprichter van Atomo onlangs tegen op een groot koffiecongres. We waren allebei uitgenodigd als spreker en verkondigden min of meer dezelfde boodschap. Het voelde wel als wij tegen de rest. Kijkend naar de reacties geloof ik dat onze boodschap goed is overgekomen.’’ Of zijn Amerikaanse concurrent Coffee Free Coffee heeft geproefd? ,,Jazeker'', lacht Klingen. ,,Hij zei niet zo veel, maar ik weet zeker dat hij getriggerd is.’’

Klingen is benieuwd hoe de markt gaat reageren. Het moet gezegd: een kopje Coffee Free Coffee -zonder melk en suiker - ziet er ook echt uit als koffie, met de geur en smaak van echte koffie. Lekker en koffieachtig, maar je proeft dat het net iets anders is. Klingen: ,,Alle input is meer dan welkom. Coffee Free Coffee is een product dat in ontwikkeling is en vooralsnog blijft. De wereld is verslaafd aan koffie, de vraag neemt alleen maar toe. We zijn duidelijk op een missie: ontbossing een halt toeroepen en een goed alternatief voor echte koffie bieden.’’