Sinds begin dit jaar jaagt de Belastingdienst met tachtig controleurs op schijnzelfstandigheid door de Wet DBA te handhaven. Dit veroorzaakt veel onrust bij opdrachtgevers en opdrachtnemers, de zzp’er. De Belastingdienst deelt nog geen boetes uit, maar gaat dat wel vanaf januari 2026 doen: de zachte landing is dan over. De resultaten van die controles worden voor het einde van dit jaar door de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Financiën aan de Tweede Kamer gemeld.
Lees ook: Nauwelijks minder zzp’ers door aanpak schijnzelfstandigheid, maar wel meer onrust door controle
Grote gevolgen voor zelfstandigen
Comité ZZP inventariseerde de afgelopen maanden de ontstane problematiek en bracht bij Autoriteit Consument & Markt (ACM) en de Nationale Ombudsman over de achthonderd klachten en signalen aan. „De meldingen laten zien dat opdrachtgevers door de hervatte handhaving op schijnzelfstandigheid massaal stoppen met het inhuren van zzp’ers, met grote financiële en persoonlijke gevolgen voor zelfstandigen”, aldus Peer Goudsmit, bestuurslid van Comité ZZP. „De Wet DBA pakt dus sinds de handhaving op 1 januari 2025 nadelig uit voor vrijwillige zelfstandigen zonder personeel en de arbeidsmarkt. De wet sluit niet meer aan bij moderne vormen van arbeid, en opdrachtgevers worden onterecht terughoudend gemaakt door de communicatie van de Belastingdienst.”
Zowel Autoriteit Consument & Markt als de Nationale Ombudsman kijkt anders naar de aanpak van schijnzelfstandigheid. ‘De hervatte handhaving van Belastingdienst tegen schijnzelfstandigheid valt niet onder het toezicht van de ACM’, schrijft Jeroen Braaksma van de ACM Directie Mededinging aan het Comité. ‘We houden onder andere toezicht op de naleving van het kartelverbod en om misbruik te maken van een economische machtspositie. De meldingen gaan over handhaving door de Belastingdienst van belastingwetten en over regelgeving in het arbeidsrecht. De ACM ziet in deze meldingen geen aanwijzingen voor mogelijke overtredingen van het kartelverbod of het misbruikverbod.’
De meldingen variëren van faillissementen tot mentale nood
Peer Goudsmit Comité ZZP
Het Comité ZZP is teleurgesteld in de reactie van Braaksma. „Ondanks dat de ACM de omvang en ernst van de meldingen onderkent, blijft een publiek signaal of waarschuwing uit”, aldus Goudsmit. „We hadden gehoopt dat de ACM op zijn minst zou zeggen: ‘Deze hoeveelheid signalen laat zien dat beleid averechts uitwerkt; wij zullen dit onder de aandacht brengen van relevante partijen’. Dat gebeurt niet. ACM geeft wél de gevolgen weer, maar trekt geen conclusies over maatschappelijke schade, terwijl de meldingen variëren van faillissementen tot mentale nood.”
Comité ZZP overweegt rechtszaak tegen de staat
Nationale ombudsman Reinier van Zutphen is ook niet gevoelig voor de aangedragen problematiek en het feit dat de Belastingdienst niet goed zou communiceren. ‘We zijn niet bevoegd te oordelen over wet- en regelgeving, zoals de inhoud van de Wet DBA. Dit is bij uitstek een taak van de Tweede en Eerste Kamer’, schrijft de ombudsman aan het Comité. ‘Ook is de Nationale ombudsman niet bevoegd te oordelen over algemeen regeringsbeleid, zoals het afschaffen van het handhavingsmoratorium. Daarnaast herkent het team zzp van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een gesprek met ons niet dat de communicatie van de Belastingdienst niet in orde is. Ik heb het team zzp gevraagd bij hun contacten met de Belastingdienst in ieder geval aandacht te besteden aan de wijze waarop u stelt dat er door de Belastingdienst wordt gecommuniceerd.’
Goudsmit zegt dat het Comité zich nu na deze twee afwijzingen zich beraadt op volgende stappen. „We zullen de Nationale ombudsman schrijven dat het ons niet te doen was om de Wet DBA zelf, maar om uitvoerings- en communicatieproblemen van de Belastingdienst en SZW. Daarnaast overwegen we een rechtszaak aan te spannen tegen de staat, dat is kostbaar dus zullen we het daar eerst over moeten gaan hebben.”
Lees ook: GroenLinks-PvdA gaat voor Vbar en wil dat Belastingdienst boetes oplegt bij schijnzelfstandigheid
