‘De vrijheid en ruimte om er als zzp’er óók te zijn voor mijn gezin blijft een groot goed’

Smarthome-expert en elektrotechnicus John van Krieken (55) is één van de grootste pleitbezorgers van een goede werk-privébalans. John noemt dat zelfs een van de belangrijkste redenen waarom hij in 2014 de stap van een baan in loondienst naar een leven als zzp’er waagde. Werken in een organisatie met afgebakende functies, vastgeroeste processen en een vergadercultuur, daar doe je John geen plezier mee. Het liefst is hij ‘gewoon lekker in de weer.’ Als elektrotechnicus voor verschillende grote organisaties en als smarthome-expert voor particulieren die hun huis net even wat energieneutraler of ‘slimmer’ willen maken.

Lees ook: John van Krieken: ‘Zzp’er zijn heeft mij bijna alleen maar voordelen gebracht’

De zaken gaan goed

Als John de eerste maanden van 2025 met één woord zou moeten omschrijven? „Druk. Ik krijg nog altijd veel opdrachten binnen, van particulieren die geholpen willen worden om hun huis technisch en digitaal ‘slimmer’ te maken, maar ook van vaste opdrachtgevers. Ik zit op dit moment voor een klant midden in een grote energietransitie waarbij gebouwen die energieneutraal zijn gemaakt, hardware en software voor het monitoren van hun verbruik krijgen. De woningbouwstichting verduurzaamt de woningen, waardoor hun maandelijkse energielasten drastisch omlaaggaan en in ruil hiervoor betaalt elke huurder maandelijks een vaste vergoeding, die lager is dan de besparing in energielasten. Om dit te monitoren moet een systeem worden geïnstalleerd dat de gebouwgebonden installaties in de gaten houdt en het verbruik per woning meet.”

Ik krijg nog altijd veel opdrachten binnen, van particulieren die geholpen willen worden om hun huis technisch en digitaal ‘slimmer’ te maken

In het eerste kwartaal van dit jaar zijn ruim 61.000 ondernemers gestopt met hun bedrijf, een stijging van 37 procent ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Onder deze groep zitten veel zzp’ers, vooral uit de zorg, het onderwijs en de bouw. Hoewel het met Johns bedrijf goed gaat, ziet hij om zich heen dat de voorgenomen strengere handhaving op de wet DBA vanaf 1 januari 2025 nu al tot zich terugtrekkende opdrachtgevers leidt.

De angst om gepakt te worden door het inhuren van schijnzelfstandigen en extra loonheffing of een pittige boete te moeten betalen, maakt dat zeker in de drie hierboven genoemde sectoren werkgevers meer dan ooit tevoren proberen om het werk te laten doen door mensen in loondienst. Voor John is het werk vooralsnog niet minder geworden, maar hij kent ook de verhalen van andere ondernemers die er door alle onzekerheid en toegenomen regeldruk de brui aan hebben gegeven.

Controle schijnzelfstandigheid

„Om mezelf te verzekeren tegen ziekte of arbeidsongeschiktheid ben ik al jaren lid van een zogeheten broodfonds, een arbeidsongeschiktheidsverzekering die gedragen wordt door een collectief van ondernemers. Binnen dat broodfonds zijn de voorbije maanden vijf ondernemers gestopt met hun eigen bedrijf om toch maar terug in loondienst te gaan. Eén van hen is een loodgieter die eigenlijk altijd maar in dienst van één opdrachtgever als zzp’er werkte en totaal geen interesse had om meer klussen of andere klanten te zoeken. Hij is bij die ene opdrachtgever in loondienst gegaan. Niet voor de eventuele extra zekerheid aan zijn kant, maar vooral om te voorkomen dat zijn opdrachtgever geconfronteerd zou worden met extra loonheffing.”

In Nederland is ongeveer de helft van de zzp’ers en opdrachtgevers voor strengere controle op schijnzelfstandigheid, omdat het de excessen van uitbuiting zou kunnen verminderen. De andere helft heeft of geen mening of is geen fan van de voorgenomen handhaving door de Belastingdienst. Een veelgehoord thema is dat alle opgelegde regels tornen aan de basis van de zzp’er: het stukje zelfstandigheid en de mogelijkheid om zelf verantwoordelijk te zijn voor de beslissingen die je op zakelijk vlak neemt. Tot welk kamp rekent John zichzelf en is hij voor of tegen een strenger controlerende overheid?

Lees ook: Zzp’er Jeanne over hokjesdenken overheid: ‘Hoog tijd dat de politiek het belang van flexibiliteit begrijpt’

John is tevreden zzp’er

John hecht veel waarde aan de eerste ‘z’ van ‘zelfstandig’, vertelt hij. „De vrijheid om zelf te kunnen bepalen welke klussen je aanneemt en welke niet, en zelf grotendeels je eigen tijden te kunnen indelen, beschouw ik als een groot goed. Maar ik heb misschien wat makkelijker praten dan sommige andere zzp’ers. Ik heb mezelf goed verzekerd, zet geld opzij voor mijn pensioen, kan naar de langere termijn kijken en heb een goed uurtarief. Maar wanneer jij werkt voor 35 of 40 euro per uur, dan ben je meestal niet in de positie om dat ook allemaal af te dekken of een potje op te bouwen. Dan kan het zijn dat je als zzp’er qua werk teveel risico neemt.”

Pakketbezorgers kunnen in de praktijk vaak helemaal niets opbouwen voor later

Als je als zzp’er onverhoopt ziek wordt, dan teer je alsnog op de overheid en heb je aan de ene kant wel de lusten van de zelfstandige, maar niet de lasten, zegt John. „Dat is krom. Daarnaast zie ik het wel als een taak van de overheid om burgers, en dus ook zzp’ers, te beschermen tegen armoede of uitbuiting wanneer dat nodig is. Neem pakketbezorgers. Die worden verleid om als zzp’er voor een laag uurtarief bij een bezorgdienst te komen werken, maar krijgen wel meteen een busje geregeld. Die kunnen vervolgens in de praktijk vaak helemaal niets opbouwen voor later. Daar zie ik wel een taak voor de overheid weggelegd.”

‘Zelfstandige is ook zelf verantwoordelijk’

Naast een actieve toezichtrol voor de overheid wijst John erop dat je als zelfstandig ondernemer de nodige verantwoordelijkheid draagt. Zorg dus dat je bijhoudt wat je precies doet en voor welke opdrachtgever. Als jij steeds meer klussen van één opdrachtgever krijgt, dan is dat aan de ene kant natuurlijk prettig, maar aan de andere kant kan het betekenen dat je wellicht dermate veel in dienst bent voor die ene opdrachtgever dat er ineens sprake is van schijnzelfstandigheid.

Op dit moment werkt John drie dagen in de week aan het woningombouwproject, maar hij heeft heel duidelijk daar de grens gelegd en houdt de rest van zijn tijd vrij voor andere opdrachtgevers. Dat vereist wat zelfdiscipline en onderling begrip, maar is wel de allerbeste manier om ellende achteraf te voorkomen.

Die vrijheid en de ruimte om er als zzp’er óók te zijn voor mijn gezin blijft een enorm groot goed

„Ik heb gelukkig veel vrijheid in wanneer ik de klussen uitvoer voor mijn opdrachtgever. Dat is de hele reden dat ik ooit voor mezelf ben begonnen. Wij hebben thuis een dochter met een beperking en ik heb het altijd enorm belangrijk én waardevol gevonden dat ik haar bijvoorbeeld ’s ochtends naar de dagbesteding kon brengen, zodat niet alle last op de schouders van mijn vrouw drukt. In loondienst word je zeker in de technische wereld of in de bouw toch wel geacht om er elke dag om zeven uur of half acht te zijn. Dat kan ik voor mijn gevoel niet maken. En dat hoeft als zzp’er gelukkig ook niet. Die vrijheid en de ruimte om er als zzp’er óók te zijn voor mijn gezin blijft een enorm groot goed.”

Lees ook: Zzp’er Arno over schijnzelfstandigheid: ‘Niet meer dan normaal dat de overheid strenger handhaaft’