Nadat Jeanne in 2011 na een saneringsronde haar baan verloor bij een ontwerpbureau, stond ze voor een keerpunt in haar leven. Het liefst wilde ze terug in loondienst, want zo had ze tot haar ontslag al elf jaar gewerkt. Een leven als zzp’er lag dan nog niet in de planning. Maar omdat, zeker in de grafische sector, de banen uiterst schaars zijn, besloot ze toch maar wat losse klussen aan te nemen. Het groeide uit tot een regulier inkomen, waarna ze de definitieve stap naar een leven als zelfstandige waagde. Met haar bedrijf helpt Jeanne opdrachtgevers met het vertalen van complexe onderwerpen in een aantrekkelijk en begrijpelijk visueel verhaal. En de zaken gaan nog altijd goed, ondanks de huidige onrust in de markt.
Internationale onrust is voor niemand goed
„De voorbije maanden is er best wel wat onrust geweest, ja, maar ik kan dat niet direct linken met het zzp-schap”, vertelt Jeanne. „Voor mijn gevoel is het veel meer de algehele onrust in de wereld die bedrijven op dit moment nerveus maakt. Oorlogen waar geen eind aan lijkt te komen en een dreigende handelsoorlog die nog altijd boven de markt hangt. Veel organisaties weten gewoon niet hoe de wereld er over een paar maanden uitziet, en die onzekerheid maakt terughoudend.”
Internationale onrust op de markt werkt één op één door op de bedrijven hier in Nederland, op mijn opdrachtgevers en op mij als zzp’er
Jeanne Melchels
Voor Jeanne waren vooral de bezuinigingen van het kabinet op het hoger onderwijs, de wetenschap en universiteiten erg vervelend. „Daar zit toch een deel van mijn opdrachtgevers. Ook het uitstellen of terugdraaien van klimaatbeleid heeft invloed op de business van een deel van mijn opdrachtgevers en daardoor ook weer op mijn werk. Aan de andere kant hebben sommige andere klanten het nu juist zo druk dat visuele communicatie even op een lager pitje staat. Wanneer er internationale onrust in de markt is, werkt dat één op één door op de bedrijven hier in Nederland, op mijn opdrachtgevers en op mij als zzp’er.”
Invloed van AI
Naast geopolitieke spanningen en economische onzekerheid hebben ook opkomende technologieën impact op de bedrijfsvoering van Jeanne. Hoewel ze een trouwe schare opdrachtgevers heeft die veel waardering hebben voor de creatieve ontwerpen die Jeanne uit de hoge hoed tovert, komt artificiële intelligentie (AI), en dan vooral generatieve AI, steeds vaker als ‘concurrent’ om de hoek kijken. Waar je vroeger voor een ontwerp of illustratie eigenlijk altijd afhankelijk was van een grafisch ontwerper of illustrator, kun je met het juiste programma en een beetje kennis van prompten zelf ook aan de slag. Wat merkt Jeanne hiervan?
Zodra het wat complexer wordt of er gevraagd wordt om echt met de opdrachtgever mee te denken, ben je in verreweg de meeste gevallen nog altijd beter af bij een mens
Jeanne Melchels
„Vooralsnog weinig. Natuurlijk merk ik dat vooral bij de wat eenvoudiger opdrachten mensen vaak eerst zelf wat uitproberen met AI, maar die tools zijn volkomen afhankelijk van de juiste input om het juiste resultaat te geven en halen hun ontwerpen uit allemaal bestaande data. Zodra het wat complexer wordt of er gevraagd wordt om echt met de opdrachtgever mee te denken, ben je in verreweg de meeste gevallen nog altijd beter af bij een mens. Natuurlijk wordt de technologie elke dag beter, maar mijn opdrachtgevers vinden het vooral fijn om met iemand te sparren, om verrast te worden door een ontwerp dat out-of-the-box is en zover is het voor wat betreft AI nog niet gekomen.”
Lees ook: Zzp’er Arno over schijnzelfstandigheid: ‘Niet meer dan normaal dat de overheid strenger handhaaft’
Zzp onder druk
Sinds het voorgenomen besluit van de Belastingdienst om strenger te gaan handhaven op de wet DBA, in een poging uitbuiting van zzp’ers en schijnzelfstandigheid de kop in te drukken, is er veel onzekerheid in zzp-land. Veel bedrijven gebruiken dit overgangsjaar naar de strengere controles vanaf januari 2026 om nu te inventariseren hoe het binnen hun organisatie zit met de werkverdeling en het soort medewerkers dat ze in dienst hebben.
Waar organisaties in het verleden jarenlang juist enorm blij waren met die ‘flexibele schil’ die ingezet kon worden wanneer het drukker was en die werd afgestoten wanneer er minder werk was, wordt nu heel erg gekeken of dat allemaal wel klopt en of ze medewerkers niet gewoon beter in loondienst kunnen halen. Wat merkt Jeanne hiervan?
„Ik merk hier vooralsnog niet veel van, maar ik denk dat hierbij wel speelt dat verreweg de meeste opdrachten die ik aanneem, kortdurend zijn. Schijnzelfstandigheid zie je toch vooral bij zzp’ers die zich voor langere tijd aan één opdrachtgever verbinden. Ik werk veel meer met korte projecten en een expertise die bij de opdrachtgevers niet in huis is.”
De onzekerheid en het feit dat iedereen, inclusief de overheid, nog zoekende is, helpt hier zeker niet mee
Jeanne Melchels
De strengere controles en handhaving op de wet DBA ga je volgens Jeanne vooral in sectoren als onderwijs, zorg, bouw en bij seizoenswerkers zien. „Ik hoor van zzp’ers die voor overheden zoals gemeenten, provincies of uitvoeringsinstanties werken dat ze daar een flinke terugval in het werk zien en dat dat onzekerheid oplevert over het kunnen blijven werken als zzp’er. De onzekerheid en het feit dat iedereen, inclusief de overheid, nog zoekende is, helpt hier zeker niet mee.”
Zzp is flexibiliteit
Een veelgehoord punt van kritiek op de strengere regelgeving en het steeds weer bedenken van nieuwe tijdelijke oplossingen is dat de overheid met een ‘one size fits all’-concept alle zzp’ers over één kam scheert. Met 1,3 miljoen zelfstandigen in ons land, ongeveer één op de acht werkenden, is het een enorme groep. Zoals we al merken bij de zes zzp’ers die voor deze serie worden gevolgd, verschillen de situaties enorm. Waar de één in een sector werkt waar lange contracten ook voor zelfstandigen de norm zijn, werken anderen enkel op projectbasis.
„Wat ik jammer vind aan de huidige situatie is dat de criteria voor de beoordeling van een arbeidssituatie op meerdere manieren kunnen worden geïnterpreteerd. Het zou fijn zijn als vooraf veel duidelijker wordt omschreven wanneer iemand nu precies een zelfstandig ondernemer is, en bij de beoordeling van een arbeidssituatie dit ondernemerschap een grotere rol gaat spelen. Heeft strengere handhaving in sommige gevallen zin? Ongetwijfeld. Maar het slaat in veel gevallen ook wel erg door nu.”
De behoefte van verreweg de meeste zzp’ers is flexibiliteit, vrijheid, en de mogelijkheid om voor een goede werk-privébalans te kunnen kiezen
Jeanne Melchels
„De behoefte van verreweg de meeste zzp’ers is flexibiliteit, vrijheid, en de mogelijkheid om voor een goede werk-privébalans te kunnen kiezen. De overheid zit naar mijn idee nu nog te veel vast in het oude poldermodel van werkgevers, werknemers en vakbonden. De wereld, de mensen en de arbeidsmarkt zijn veranderd, maar de politiek moet die slag nog maken. Het wordt hoog tijd dat de politiek het belang van flexibiliteit begrijpt.”
Lees ook: Wél zzp’ers bij overheid: frustrerend voor ondernemers, maar ‘juridisch kansloos’
