De échte Prinsjesdag valt dit jaar niet op de derde dinsdag van september

De échte Prinsjesdag valt dit jaar niet op de derde dinsdag van september, maar pas rond de derde dinsdag van oktober. Dan rijdt er geen koets door de straten van Den Haag en leest de koning geen rede voor, maar dan staat waarschijnlijk wel kabinet-Rutte III op het bordes. En pas dan weten we ook welk beleid ons land de komende jaren te wachten staat.

Maar terwijl de formerende partijen al een half jaar aan het stoeien zijn met hun plannen, moest het demissionaire kabinet nog wel een begroting indienen voor volgend jaar. Het is een moetje. Een demissionair kabinet kan immers geen grootse veranderingen doorvoeren, al was het alleen al omdat VVD en PvdA samen bij lange na geen meerderheid meer hebben in de Tweede Kamer. Het enige wat de twee nog konden doen, was aan wat knopjes draaien zodat de koopkracht volgend jaar voor de meeste mensen op peil blijft. Gemiddeld met zo'n 0,6 procent.

Verrassing

Dat cijfer is geen verrassing. De inhoud ligt weer ruim voor Prinsjesdag op straat. Daarmee is het voorlezen van de troonrede door koning Willem-Alexander het enige moment dat nog een beetje spanning brengt. Niet voor niets werden de Algemene Politieke Beschouwingen - altijd onlosmakelijk met Prinsjesdag verbonden - dit jaar al geannuleerd. Geen partijleider wil met het kabinet in debat, nu dat alleen maar op de winkel past.

Al was dat demissionaire kabinet nog bijna gevallen. PvdA-leider Lodewijk Asscher veroorzaakte nog een bijna-crisis door extra geld te eisen voor leraren in het basisonderwijs. Omdat de formerende partijen dat de PvdA niet gunden maar ze Asscher ook niet in de gordijnen wilden jagen, is nu in de Miljoenennota vastgelegd dat er dit najaar, als de Tweede Kamer stemt over de begroting voor Onderwijs, 270 miljoen euro bijkomt. Zo is er met een omweg, gesteund door de formerende partijen, toch ingegrepen op de begroting van 2018. Opvallend, want deze zomer wilde de VVD er nog niet aan.

Belastingdienst

Wie de begroting verder doorpluist, vindt nog wat andere investeringen. Zo worden er miljoenen uitgetrokken om de problemen bij de onderbemande Belastingdienst (75 miljoen) en de NVWA (25 miljoen) op te lossen. Eerder waarschuwde de Algemene Rekenkamer dat de belastinginning in gevaar dreigde te komen door verouderde computersystemen. En de Tweede Kamer klaagt al langer over een tekort aan voedselinspecteurs bij de NVWA. Die investeringen kan het demissionaire kabinet dan ook makkelijk doen; ze kunnen in de Kamer op voldoende steun rekenen. Daarnaast komt er 116 miljoen euro extra voor veiligheid, ook al een wens van een meerderheid.

Er komt nog eens 30 miljoen euro extra zodat verpleeghuizen voldoende personeel kunnen werven. Maar ook dat is geen grote beleidswijziging, omdat de Kamer eerder al besloot dat er de komende jaren miljarden extra naar de ouderenzorg moeten.

Daarom is het pas echt interessant wat er achter gesloten deuren aan de formatietafel wordt bekokstoofd. VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zijn bezig aan de langste naoorlogse formatie. Maar volgens ingewijden komen ze medio oktober met een regeerakkoord. De partijen die straks oppositie gaan voeren verheugen zich nu vooral op het debat over de regeringsverklaring, die dit jaar zal fungeren als de alternatieve Algemene Beschouwingen. Dáár wordt reikhalzend naar uitgekeken. De Miljoenennota? Gááp.

Uitstel

Prinsjesdag lijkt dit jaar dus overbodig. Toch is een jaartje uitstel beslist geen optie. Artikel 65 van de Grondwet schrijft voor dat er op de derde dinsdag van september 'door of namens de koning een uiteenzetting van het door de regering te voeren beleid wordt gegeven'. Een ander artikel - namelijk artikel 105, lid 2 - schrijft voor dat op diezelfde dag de begroting ingediend moet worden.

Formatie of geen formatie, geen kabinet komt onder Prinsjesdag uit, demissionair of niet.