In het havengebied van Dordrecht staan 144 kubussen van 2,5 meter hoog kaarsrecht opgesteld op een oppervlak ter grootte van een voetbalveld. Vanaf begin 2026 zullen de batterijen op dit park overtollige stroom, afkomstig van nabijgelegen zonnepanelen en windmolens, opslaan. Veel stroom, wel te verstaan. Dit park kan namelijk evenveel energie opslaan als het dagelijkse verbruik van ruim 21.000 huishoudens. Hoewel exacte cijfers van het aantal batterijparken in Nederland ontbreken, had TenneT in 2024 al zo’n 250 grote batterijprojecten in beeld.
Waarom een batterijpark?
Volgens Dispatch, het bedrijf achter het park, vermindert hun Dordtse BESS (Battery Energy Storage System) netcongestie in de omgeving en voorkomt het stroomuitval. Het eerste doel wordt bereikt omdat het batterijpark wordt opgeladen als bijvoorbeeld zonnepanelen te veel elektriciteit afgeven als de zon fel schijnt. Vroeger zou die zonnestroom alsnog worden aangeboden, terwijl het dan al druk is op het net. Nu wordt het juist opgeslagen tot een later moment, met een maximum van tien uur. Daarnaast kan het park als extra energiebron fungeren op momenten dat er bij consumenten en bedrijven veel vraag is naar stroom. Al valt dit in de praktijk mee.
Naast de file op het stroomnet kan het tijdelijke teveel aan zonne- en windstroom ook zorgen voor stroomuitval. Gelukkig is dit gemiddeld slechts 20 minuten per jaar het geval. Door de overtollige stroom dan op te slaan in batterijen, ontstaat er geen onbalans op het net en valt de stroom niet uit.
Waarom komen die batterijparken nu op?
Nederlandse bedrijven en consumenten gebruiken meer stroom dan ooit tevoren. Vanwege de energietransitie stappen steeds meer bedrijven over van gas naar elektriciteit. Zo gaan meer restaurants elektrisch koken, is de oven van de bakker elektrisch en stappen steeds meer bedrijven over op EV’s in hun wagenpark.
Het Nederlandse elektriciteitsnet is alleen niet berekend op zoveel stroomafname. Er liggen simpelweg te weinig kabels waar al die energie doorheen kan. Ondanks dat netbeheerders de afgelopen jaren miljarden euro's hebben geïnvesteerd in het stroomnet, kunnen ze de groeiende vraag niet bijbenen. Hierdoor raakt het net overvol en kunnen veel ondernemers hun bedrijf niet uitbreiden of niet de hoeveelheid elektriciteit afnemen die ze zouden willen. Wanneer consumenten meer elektrisch rijden en koken en bedrijven meer machines hebben die op stroom draaien, is het des te belangrijker dan het stroomnet niet uitvalt in Nederland.
Batterijparken de heilige graal voor overvolle stroomnet?
Joeri Vendrik, onderzoeker Energie & Brandstoffen bij onderzoeks- en adviesbureau CE Delft, benadrukt dat batterijparken in Nederland er vooral voor zorgen dat de elektriciteit niet uitvalt en zijn ze, met al die opgeslagen goedkope zonne- en windstroom, een voordeliger alternatief dan energie uit ouderwetse gascentrales. .Ze zijn volgens Vendrik minder geschikt om netcongestie te verhelpen.
Batterijparken zijn geen structurele oplossing voor het overvolle stroomnet
Joeri Vendrik onderzoeker CE Delft
Waar Dispatch, het bedrijf achter het batterijpark in Dordrecht, het overvolle stroomnet zegt te verlichten, nuanceert onderzoeker Vendrik dat. „Als er veel grote batterijparken staan in Nederland, kunnen deze wel wat helpen bij netcongestie, maar het is geen structurele oplossing voor het probleem.” Dat heeft volgens hem vooral te maken met de opslagcapaciteit van de batterijen. „De parken kunnen, door het beperkte vermogen, maar een paar uur achter elkaar elektriciteit opslaan en weer leveren. In veel gebieden waar netcongestie plaatsvindt, heb je soms wel tien uur achter elkaar een constante stroom aan energie nodig. Zoveel energie kunnen die parken niet opslaan.”
Dat een batterijpark de zogeheten ‘pieken’ van zonnepanelen opvangt, bevestigt Vendrik. „Die overvloed aan zonnestroom ontstaat als de zon hard schijnt. Dan kunnen batterijparken helpen met die congestie.” Maar daar zit niet het grootste maatschappelijke probleem, stelt Vendrik. Dat zit volgens hem in de elektriciteitstoevoer naar bedrijven en consumenten. Denk bijvoorbeeld aan de ondernemer die zijn bedrijf niet kan uitbreiden doordat hij nog niet aangesloten kan worden op het stroomnet. „De enige manier om het overvolle stroomnet goed op te lossen is dus met meer kabels.”
Wel kunnen ondernemers op eigen terrein aan de slag met batterijen, om zo meer stroom te krijgen. De Ondernemer besprak met adviseurs wanneer het verstandig is om zelf een batterij aan te schaffen.
Discussies rondom batterijparken
Dispatch haalde in totaal 1 miljard euro aan financiering op voor de plaatsing van diverse batterijparken in Europa, vertelt Eiso Vaandrager, ceo en medeoprichter. Vaandrager sluit zich deels aan bij Vendrik. Hij ziet batterijparken ook niet als dé oplossing voor netcongestie, maar vertelt wel dat netcongestie in andere landen onder andere door de parken minder is.
„Het Verenigd Koninkrijk loopt tien jaar voor op ons en heeft, naast dat men er meer stroomkabels heeft gelegd, ongeveer tien keer zoveel aan opslagcapaciteit staan als in Nederland. Op landelijk niveau is de netcongestie daar gedaald en de TenneT van het VK geeft aan dat iedere extra batterij, in combinatie met meer kabels, zorgt voor meer flexibiliteit op het stroomnet, waardoor het minder snel overvol raakt.”
Wie de capaciteitskaart, een plattegrond die laat zien hoeveel ruimte er nog is op het stroomnet, erop naslaat, ziet dat Nederland zo goed als rood kleurt. Dispatch investeert juist in een batterijpark bij Dordrecht, omdat daar nog geen netcongestie is, zegt Vaandrager.
Maar is het dan wel zo verstandig om juist op een van de weinige plekken in Nederland waar nog wel ruimte op het stroomnet is, een groot batterijpark te bouwen? Vaandrager begrijpt de verwarring, maar benadrukt de positieve kant van het park. Het zorgt ervoor dat het elektriciteitsnet veel efficiënter gebruikt kan worden, doordat stroom zo dicht mogelijk bij de productie (zonnepanelen en windmolens) en consumptie (bedrijven en huishoudens) is. En dus minder over het volle net gepompt moet worden.
Uitzonderingen daargelaten zien wij batterijparken op korte termijn niet als een structurele oplossing voor netcongestie
Joeri Vendrik
Batterijparken kunnen ook voor netcongestie zorgen
Toch zijn er al voorbeelden in Nederland waar batterijparken het stroomnet juist sneller vol laten lopen. Want waar netcongestie nog geen groot probleem is in Dordrecht, is dat wel het geval in Emmeloord. Daar wilde een ondernemer een batterijpark beginnen voor het opslaan en leveren van elektriciteit. De aansluiting van het park vroeg daar echter zoveel stroom, dat er voor andere bedrijven geen ruimte meer was voor een netaansluiting. Hierdoor creëerde het batterijpark juist netcongestie voor de bedrijven in de buurt, meende de lokale ondernemersvereniging.
Door het tekort aan stroomkabels in de grond in Nederland zijn batterijparken niet onomstreden. Aan de ene kant zorgen ze er deels voor dat Nederland een van de betrouwbaarste elektriciteitsnetten van Europa heeft, eentje waar de stroom zelden uitvalt. Aan de andere kant zijn ze geen wondermiddel en zorgen ze in sommige gevallen zelfs voor netcongestie.
Want dat de parken ervoor zullen zorgen dat je straks sneller je bedrijf kan uitbreiden of verduurzamen, daar wilt Vendrik niet aan. „Voor individuele bedrijven die geen (grotere) netaansluiting kunnen krijgen kan een batterij een oplossing zijn, als deze op het eigen terrein geplaatst worden. Maar uitzonderingen daargelaten, zien wij batterijparken op korte termijn niet als een structurele oplossing voor het overvolle stroomnet.”
Lees ook: Ondernemer Robbert maakte 1,3 miljoen euro verlies op zijn batterijen, maar hij blijft optimistisch
