De verschillen zijn vooral zichtbaar in de zorg en logistiek. Praktijken van tandartsen en psychologen nemen meer zelfstandigen aan, terwijl in de thuiszorg, kinderopvang en ziekenhuizen het aantal zzp’ers fors terugloopt. Ook koeriersdiensten leveren in, ondanks groei in andere delen van de logistiek.
Volgens hoogleraar strategie en ondernemerschap Joris Knoben (Tilburg University) zijn deze contrasten goed te verklaren. „Binnen de zorg zijn er branches waar het aantal zzp’ers groeit, zoals praktijken van tandartsen en psychologen, maar ook waar deze sterk daalt. Branches met een daling worden gekenmerkt door grote zorgen over schijnzelfstandigheid of door beslissingen van opdrachtgevers om niet meer met zzp’ers te werken.”
Lees ook: CDA zet met eigen Zelfstandigenwet in op meer duidelijkheid voor zzp’er rondom schijnzelfstandigheid
Aanpak schijnzelfstandigheid Belastingdienst
In de thuiszorg verdwenen in negen maanden tijd 2.570 zelfstandigen, een krimp van 7,8 procent. De kinderopvang telde 1.378 zzp’ers minder (min 10 procent) en bij ziekenhuisverpleegkundigen en andere paramedische beroepen daalde het aantal met 1.606 (min 2,9 procent). Het aantal starters halveerde, terwijl het aantal stoppers fors toenam.
De aangescherpte regels tegen schijnzelfstandigheid spelen hierin een grote rol. De Belastingdienst is begin 2025 gestart met volledige handhaving, al worden er dit jaar nog geen boetes uitgedeeld. Brancheorganisatie Kinderopvang adviseerde leden om voorlopig geen zzp’ers meer in te huren. Knoben verwacht dat deze trend aanhoudt tot minstens 2026, wanneer ook weer boetes volgen.
Lees ook: Bv beschermt niet tegen risico’s schijnzelfstandigheid: ‘Misverstand kan dure gevolgen hebben’
Detacheerders profiteren van zzp
Buiten de zorg ligt het beeld anders. In de logistiek groeit het aantal zelfstandigen, al vormen koeriersdiensten een uitzondering: zij zien juist een daling. Ook in andere dienstverlenende beroepen komen er zzp’ers bij. „De relatief constante aantallen verhullen grote verschillen per branche”, aldus Knoben. „Een genuanceerde blik is nodig om de ontwikkelingen rond zzp’ers goed te begrijpen.”
De verschuivingen in de zorg hebben directe gevolgen voor de inhuurmarkt. Detacheerders profiteren van de afname in zzp-inzet: volgens de Vereniging van Detacheerders Nederland (VvDN) steeg de omzet in de zorg in het tweede kwartaal met 12 procent, terwijl vrijwel alle andere sectoren juist een daling zagen. „Detachering kan voor organisaties een goed alternatief zijn nu de inzet van zzp’ers onder druk staat”, stelt de VvDN.
